Tv-series ontleed
The Walking Dead toont een post-apocalyptische wereld. Een virus heeft ervoor gezorgd dat bijna alle mensen zijn veranderd in walkers. Het zijn zombies die doelloos ronddwalen en mensen en dieren eten die nog niet geïnfecteerd zijn. Wie gekrabd of gebeten wordt door een walker verandert er zelf in een. De overlevenden zoeken naar veiligheid in een wereld waar de dreiging van de walkers nooit afwezig is.
Bestuurskundige Albert Meijer (UU) vertelt in de reeks Tv-series ontleed wat The Walking Deadzo interessant maakt. De walkers zijn halfvergane lijken. Rottend vlees op krijsende skeletten. Geen aangenaam gezicht. Maar deze klassieke zombies worden al snel saai, wat Meijer betreft. Wat de serie spannend maakt, is de dynamiek tussen de overlevenden en de manier waarop mensen reageren op gevaar en crisis. Wat wordt er van de mens als die in een wereld leeft waar hij ongestraft zijn gang kan gaan? Waar er geen wetten zijn? En wanneer de mens permanent in gevaar is?
“I'm keeping this group together, alive!”
De serie leert ons volgens Meijer vooral dat de mens het in zo'n wereld alleen niet zal redden. Je kunt uiteindelijk alleen overleven als je je bij een groep aansluit. Samen sta je sterker. The Walking Dead wordt daarom ook wel gezien als kritiek op individualisme en als een pleidooi voor gemeenschapszin. Een voorbeeld van een gemeenschap is de groep - die alle seizoenen op de voet gevolgd wordt - met het personage Rick Grimes als leider. Grimes is de meest centrale figuur in de serie. Als groep heb je namelijk een sterke leider nodig, zeker in tijden van crisis. Dat groepsvorming de enige manier is om een kans te maken in deze post-apocalyptische wereld, onderstreept Rick als leider. Hij probeert de groep bij elkaar te houden. Aan het einde van seizoen 2 maakt Rick dit nog maar eens duidelijk: “I'm keeping this group together, alive!”
Morele dilemma's
Maar The Walking Dead benadrukt niet alleen gemeenschapszin. Het roept ook vragen op over instituties in een samenleving. Instituties zijn niet alleen organisaties in fysieke vorm, zoals een rechtbank, een ziekenhuis of een school. Het zijn ook de regels die gelden in een samenleving. Meijer maakt een onderscheid verschillende soorten. Zo zijn er regulerende regels, dit zijn concrete wetten die door politie en justitie gehandhaafd worden. Deze regels zijn in The Walking Dead compleet verdwenen. Maar er zijn ook morele regels die gaan over goed of fout handelen vanuit ethisch perspectief.
Deze laatste set regels zijn implicieter en minder concreet. Het zijn de regels waarvan de status in The Walking Dead onduidelijk is geworden. Een walker mag je omleggen, maar mag je ook een medemens ombrengen als die een gevaar voor jou of voor de groep vormt?
De vaagheid van de regels in een chaotische wereld komt het best tot uiting in seizoen 2. De voormalige boer Hershel ziet de walkers als zieke mensen. Hij maakt ze niet af als hij ze ziet, maar sluit ze op in zijn schuur, hopend dat er ooit een middel komt dat ze zal genezen. Een deel van de groep van Rick is hier niet blij mee, met name Shane. Hij breekt de deur van de schuur open en de groep begint de naar buiten stromende walkers af te schieten. De laatste walker die de schuur uitkomt is Sophia, de dochter van een van de leden van Ricks groep. Het is niet Shane, maar Rick die langzaam op haar af loopt, en in het bijzijn van haar moeder Sophia uit haar lijden verlost. Drama in optima forma.
Wie er gelijk heeft, Shane of Hershel, is niet te zeggen. Zoals gezegd, de morele regels zijn vervaagd in deze wereld zonder instituties.
Thomas Hobbes
Daaruit volgt een belangrijke conclusie: we hebben het goed. De aanwezigheid van wetten, overheid, zorgstelsel en scholing maakt dat we veilig en gestroomlijnd kunnen samenleven. We geven een beetje van onze vrijheid op in het belang van de vrede. In The Walking Dead leven Rick Grimes en de anderen in een natuurtoestand, een wereld zonder wetten. De 17e eeuwse filosoof Thomas Hobbes typeert deze toestand als eentje waar er een oorlog van allen tegen allen heerst, want “homo homini lupus”: de mens is voor de andere mensen een wolf.
“De mens is voor de andere mensen een wolf”
Meijer wijst erop dat The Walking Dead dus ook een positieve boodschap uitdraagt: het is goed dat we een deel van onze vrijheid afstaan aan instituties. Zo worden we beschermd tegen destructieve elementen van buiten, zoals landen met oorlogszucht of de natuur. Maar ook tegen kwaadwillende elementen binnen de groep, zoals dieven, moordenaars of profiteurs. Zo ontsnappen we aan een leven dat in Hobbes' woorden “poor, nasty, brutish and short”is, om te komen tot een leven dat welvarend, aangenaam, vredelievend en lang is.
