Lokaal mondiaal
Links heeft de armen niet van hun armoede kunnen redden. Het herverdelen van geld leidt alleen maar tot meer afhankelijkheid en niet tot het bemachtigen van eigendom, de enige echte bron van welvaart, aldus politiek denker en oprichter van denktank ResPublica Phillip Blond. Het economische liberalisme van rechts heeft slechts de rijkdom en macht geconcentreerd in een kleine laag van de samenleving. Een grote overheid is uit, maar ook het geloof in de vrije markt is failliet gegaan. Zowel rechts en links worden geregeerd door liberalisme dat destructief is voor de samenleving. De 'big society' is volgens Blond de enige manier om uit deze impasse te raken en de samenleving weer op de rails te krijgen.
Opnieuw eigenaar
Nu markt en staat uitgespeeld zijn, is de burger aan zet. Volgens het idee van de 'big society' moet er meer macht naar lokale netwerken en zouden burgers een actievere rol moeten gaan spelen in de maatschappij. Nu is het zo dat de staat verschillende, gescheiden kostenposten heeft: onderwijs, zorg, veiligheid, etc. De problemen in de samenleving vragen echter niet om een aanpak langs verschillende lijnen, maar hebben een holistische benadering nodig. De overheid is hiervoor niet de juiste kandidaat. Door de lokale gemeenschap weer eigenaar te maken van de goederen en diensten die plaatselijk voor handen zijn, geef je ze de macht en daadkracht problemen te adresseren die voor hen belangrijk zijn. Door buurtbewoners de mogelijkheid te geven buurthuizen, sportvelden, speelpleinen, enz. te kopen en hier gezamenlijk eigenaar van te worden, creëer je gemeenschappelijk kapitaal, betrokkenheid bij de buurt en saamhorigheidsgevoel.
Blond benadrukt dat 'big society' geen dekmantel is voor het doorvoeren van bezuinigingen. De kosten voor de overheid gaan weliswaar omlaag, maar de opbrengst van de sociale goederen gaat omhoog. Dit 'burgerlokalisme' kan het best gepaste antwoorden verschaffen op specifieke problemen op specifieke plaatsen, aldus Blond.
Balans
Dr. Albert Meijer plaatst het pleidooi van Blond voor meer macht en daadkracht van burgers in een breder perspectief. De driehoeksverhouding tussen overheid, markt en burgers is uit balans geraakt en de 'big society' legt meer nadruk op de burgers. Dr. Meijer ziet twee uitdagingen voor deze benadering. Ten eerste is het de vraag in welke mate de 'big society' iedereen helpt. Sommige mensen zijn beter in staat zichzelf te organiseren dan anderen. Burgers in 'gated communities' organiseren veiligheid voor zichzelf, maar niet voor anderen. Ten tweede moeten we ons afvragen hoe lokale oplossingen zich verhouden tot vraagstukken die dat niveau overstijgen. Denk aan CO2-problematiek.
Uit dit tweede punt volgt de vraag of de 'big society' en een duurzame samenleving goed samengaan. Dat kan wel degelijk, aldus dr. Meijer, maar daarvoor zijn de tussenvormen in de driehoeksverhouding tussen overheid, burger en markt cruciaal: sociale ondernemingen houden de belangen van de burgers in het oog en kunnen tegelijkertijd concurreren met andere bedrijven; publiek-private partnerships moeten oog hebben voor efficiëntie terwijl de overheid een oog kan houden op de manier waarop dit toegepast wordt; en co-creatie van burgers met de overheid adresseert lokale kwesties terwijl de overheid ervoor kan zorgen dat niemand buitengesloten wordt.
Voor een gezonde samenleving hebben we staat, markt en burger alle drie nodig. De balans is daarbij essentieel. Wil je de lezing van Phillip Blond, dr. Albert Meijer en de discussie tussen hen en het publiek terugzien? Kijk dan hier.
