Aankomend weekend staat er een groot evenement gepland in Amerika. Dit keer geen festival of concert: meer dan twee miljoen mensen staan op Facebook op 'gaan' om Area 51 binnen te vallen. Deze zwaarbeveiligde militaire basis is al jaren het subject van complottheorieën, waarvan een van de populairste is dat er onderzoek wordt gedaan naar buitenaards leven. Twee Nederlandse Youtubers Ties Granzier en Govert Sweep konden echter niet tot dit weekend wachten en besloten om dinsdag al de militaire basis binnen te dringen. Het leidde tot een arrestatie.
Mensen die in complottheorieën zoals over Area 51 geloven worden vaak neergezet als mensen die niet alles op een rijtje hebben. Dat hoeft niet zo te zijn, claimt filosoof Daniel Cohnitz (UU). Hij legt in zijn lezing “The truth is out there” uit dat we het woord 'complottheorie' normaliter gebruiken om een theorie aan te duiden die te idioot is om te geloven. Er is geen reden om sceptischer te staan tegenover complottheorieën dan tegenover andere theorieën. Hij illustreert dit door voorbeelden te noemen van complottheorieën die later geaccepteerde en ondersteunde verklaringen zijn geworden. Hij noemt als voorbeeld de vliegtuigramp van MH17. In eerste instantie leken verklaringen over Russische raketten vergezocht. Een complottheorie is dus niet per definitie onwaar of irrationeel.
Dit betekent overigens niet dat alle mensen die in een complottheorie geloven openstaan voor een rationele discussie. Wie bewijs tegen hun overtuiging recht praat, of er simpelweg niets van wil weten, is intellectueel niet integer. Een overtuiging die zich baseert op een emotie of persoonlijke motivatie, laat zich niet snel opzij zetten door algemene argumenten, aldus Cohnitz. Ook kan een gelover van een complottheorie zich ten onrechte teveel focussen op alternatief bewijs, terwijl er ook een theorie beschikbaar is die veel simpeler en minder complex is.
Meer weten over het geloven in conspiracy theories? Kijk dan de lezing "The truth is out there” terug.
