People Planet Profit Principles
Alle sprekers waren het erover eens dat we met z'n allen duurzamer moeten gaan leven en dat er meer dan genoeg technologieën beschikbaar zijn om dit te realiseren, maar dat we wel moeten investeren als burgers, bedrijfsleven en politiek.
Opwarming van de aarde
Rector prof. dr. Bert van der Zwaan opende de avond met een alarmerende constatering: het duurzaamheidsdebat is in Nederland helemaal weggezakt en ondergeschikt geraakt aan tijdelijke zaken in de politiek. Om een prominente rol te kunnen spelen in het wereldwijde debat en bij de zoektocht naar oplossingen opperde hij een 'schaarste-master' in te voeren aan de Universiteit Utrecht. Dit idee vond helaas geen bijval van collega hoogleraren. Dat een tekort aan bijvoorbeeld fossiele brandstoffen, schoon water en schone lucht tot grote problemen gaat leiden, beaamt prof. dr. André Faaij wel. Om het tij (deels) te doen keren is het van belang vast te stellen hoe de stand van zaken is en te beseffen dat de verschillende klimaatscenario's andere maatregelen vergen. Faaij helpt eerst een misverstand uit de wereld: er is geen tekort aan fossiele brandstoffen, want in de grond zit genoeg en dat is jammer want als het op was moesten we wel omschakelen. De CO2-uitstoot is echt problematisch, want die leidt tot onomkeerbare opwarming van de aarde.
Hoe veel de aarde opwarmt is nog steeds onduidelijk, de schattingen lopen uiteen van 1,5 tot 6 graden. Deze onzekerheden zijn echter cruciaal. Dr. Appy Sluijs illustreert dat als volgt: 1,5 graad is een gematigd loofbos, 4-6 graden een tropisch regenwoud. De effecten van de opwarming van de aarde en de resulterende verzuring van de oceanen kunnen volgens Sluijs voorspeld worden aan de hand van 'paleorecords': fossielen van algen laten zien hoe onze planeet 55 miljoen geleden reageerde op een CO2-stijging. Uiteindelijk heeft de sensitiviteit van het klimaat gevolgen voor welke maatregelen we moeten nemen en de urgentie ervan. Een van de bezoekers uit de zaal stelde voor om misschien maar gewoon van het ergste uit te gaan, 'business as usual' te laten varen en het roer radicaal om te gooien.
De technologie staat voor niets
Wat alle drie de sprekers lieten zien is dat er genoeg technologieën beschikbaar zijn om de transitie naar een duurzame samenleving te maken. Een voorwaarde voor deze systemen is dat zij moeten kunnen concurreren met huidige (fossiele) systemen. Dat blijkt in veel gevallen al zo te zijn: zonne-energie is net zo duur (of goedkoop) als reguliere energie. Het is echter niet altijd even makkelijk om zulke nieuwe initiatieven aan de man te brengen of de financiering rond te krijgen.
Dat de weg naar duurzaamheid er één vol hobbels is maakte Marjan Minnesma duidelijk tijdens haar bevlogen verhaal. De projecten die zij uitvoert met haar organisatie Urgenda maakte haar tot de nummer 1 op de duurzame top 100 van Trouw. Kernwoorden van Urgenda zijn 'glocalisering', wat kan ik zelf voor duurzaamheid doen, en 'prosument', consumeren wat je zelf hebt geproduceerd. Zo startte zij het initiatief 'wij willen zon', waarbij zo'n 40.000 huishoudens zich inschreven voor zonnepanelen die Minnesma rechtstreeks wilde kopen in China. Zij kreeg geen financiering van banken, maar door de besparende vooruitzichten wilden de klanten aanbetalingen doen en werd het plan toch werkelijkheid. Het illustreert dat men niet moet wachten op Den Haag, maar individueel of met kleine collectieven aan slag moet gaan
Kritiek op het huidige kabinet
Op het gebied van duurzaamheid hoeven we van de politiek niets te verwachten, ook daar was men het over eens. Zo'n tien jaar geleden was Nederland een koploper op dit gebied, nu zijn we de rodelantaarndrager van Europa. Ook wereldwijd zijn andere landen ons hard voorbij gestreefd en vooral in Azië realiseert men dat duurzame technologieën een groeimogelijkheid zijn en dat er veel geld mee te verdienen valt. Een derde van de energie in de wereld is al duurzaam, daar helpen wij (nog) niet aan mee. Nieuwe initiatieven gevormd door nieuwe coalities geven hoop; samen zonnepanelen en elektrische auto's kopen dat is het toekomstperspectief.
Moet Rutte dan naar Rio 2012? Nee, zeggen de sprekers. Ten eerste heeft hij niks te melden gezien de terughoudende positie op dat gebied en ten tweede zetten VN-conferenties, die uitgaan van consensus tussen landen, te weinig zoden aan de dijk. Zoveel hebben we in twintig jaar geleerd: onze global governance institutites zijn te zwak, in plaats van afspraken die afhangen van medewerking van de overheden van alle landen, zullen er kleinere, marktconforme, slimme mechanismen moeten ontstaan. 'Niet lullen maar poetsen' is het motto voor de komende jaren.
Meer weten? Kijk de lezing terug.
