Jouw aandacht is goud waard

Aandacht is geld, dat wordt steeds duidelijker. Bedrijven doen hun best om onze kostbare aandacht naar hun producten en diensten toe te trekken en zo lang mogelijk vast te houden. Van alle kanten worden we overspoeld met aandachtslurpers: ons brein heeft het er maar druk mee. Als onze aandacht door anderen wordt gebruikt om geld te verdienen, hoe houden we dan zelf ons hoofd erbij?

De filter van je brein

Om antwoord te geven op deze vraag, doken we in het Science Cafe over Aandacht in de wereld van het brein en haar werking. Wat is aandacht eigenlijk precies? “Aandacht is eigenlijk het filteren van de buiten- én binnenwereld, door onze hersenen,” legt prof. Stefan van der Stigchel uit. In het AttentionLab van de Universiteit Utrecht doet Van Der Stigchel psychologisch onderzoek naar de werking van aandacht. “We worden gebombardeerd met een grote hoeveelheid informatie. Ons brein verwerkt dat niet allemaal heel diep, dan zouden we enorme hersenen moeten hebben. Daarom selecteert het de dingen die van belang zijn: dat is aandacht. Het vervolgens vasthouden van die aandacht, is concentratie.” Bij veel mensen heerst het gevoel dat we ons minder goed kunnen concentreren dan vroeger. “Er is geen enkele studie die laat zien dat onze concentratie slechter is dan voorheen. Met de juiste concentratie en met de juiste stroom van informatie kan het.”

Toch voelt het moeilijker dan ooit. Hoe kan dat? Volgens communicatiewetenschapper prof. Guda van Noort ligt dat aan de grote hoeveelheid aandachtslurpers om ons heen. “Tegenwoordig zijn er veel meer (nieuwe) media, meer apparaten en meer content dan ooit. Die apparaten zijn ook nog eens met elkaar verbonden, zijn interactief en altijd aan.” Van Noort is hoogleraar Overtuiging en Nieuwe mediatechnologieën aan de UvA en onderzoekt hoe deze nieuwe media consumenten kunnen overtuigen. De hoeveelheid media neemt toe, maar de hoeveelheid aandacht die we hebben blijft gelijk en moet dus worden verdeeld. Soms kan het daarom voelen alsof je geen grip (meer) hebt op je aandacht.

Aandacht voor je aandacht

Onze aandacht erbij houden is dus een stuk moeilijker geworden. Hoe houden we dan zicht op dat wat we echt belangrijk vinden? Het is moeilijk om hier een algemene uitspraak over te doen, volgens kinderpsychiater prof. Hilgo Bruining. “Het brein is een ontzettend ingewikkeld en mysterieus orgaan, en is bij iedereen anders. Iedereen heeft een andere prikkelbalans. Sommige mensen kunnen beter met veel prikkels uit de omgeving omgaan dan anderen: het ene brein is ‘gulziger’ dan het andere en voor die breinen is aandacht gemakkelijker.” Het is dus belangrijk om op individueel niveau te kijken naar aandacht. Bruining pleit daarom in zijn werk als psychiater voor ‘precisiepsychiatrie’, waarbij patiënten als individuen worden benaderd en per persoon wordt gekeken welke behandeling het meest effectief kan zijn voor diegene.  

Wat kunnen we doen voor een betere relatie met onze aandacht? Naast je ervan bewust te zijn dat iedereen verschillend is, is volgens Bruining nog iets anders van belang. “We moeten het brein niet als een leaseobject zien. We geven vaak het brein de schuld als er ‘iets mis is’. Je moet je brein goed verzorgen en als het niet doet wat je wil, moet je weten hoe je daaraan kan werken.” Van Noort geeft aan dat het daarnaast van belang is om kritisch te blijven op waar je aandacht naartoe gaat. “Nadenken over hoe bedrijven en dergelijke gebruik maken van onze aandacht, en daar een mening over vormen. Blijf doorpraten, en blijf leren.” Maar het gaat er niet alleen om dat je kritisch blijft op wie je aandacht trekt, maar ook op waar je je aandacht aan geeft. Van der Stigchel bevestigt dit. “Aandacht is niet alleen kostbaar voor bedrijven, ook op sociaal vlak. Omdat oprechte aandacht tegenwoordig schaarser is dan ooit, denk ik dat het belangrijk is om daarop te letten: oprechte aandacht voor elkaar.” We moeten aan de slag, want de sleutel tot het hervinden van onze aandacht ligt bij onszelf: ken jezelf, zorg goed voor je brein, blijf kritisch en geef elkaar eens wat oprechte aandacht.