Tv-series ontleed
Al jaren dalen de criminaliteitscijfers in Nederland. Goed nieuws, zou je zeggen, maar de realiteit is minder rooskleurig. Uit een groot journalistiek onderzoek van Investico en De Groene Amsterdammer blijkt dat de politie regelmatig strafbare feiten buiten de boeken houdt en de registratie van criminaliteit en opgeloste misdaden manipuleert. Agenten doen dit door de gebrekkige systemen waarmee ze werken, maar ook op aandringen van leidinggevenden die de cijfers willen oppoetsen. De onderzoeksjournalisten hielden een enquete onder zo'n 1500 agenten.
'Juking the stats'
Manipulatie van politiecijfers is internationaal een bekend fenomeen. In Amerika is het bij velen bekend onder de noemer 'juking the stats'. Dit concept is een van de leidende thema's in de veelgeprezen tv-serie The Wire. In deze tv-serie zien we hoe politieagenten van Baltimore, onder druk van hun leidinggevenden, kortetermijntactieken inzetten die lagere criminaliteitscijfers opleveren, maar niet noodzakelijk de criminaliteit verminderen. Tactieken die voorbijkomen zijn: het opnieuw classificeren van misdaden naar lagere categorieën, het verhogen van het aantal arrestaties door mensen te arresteren voor kleine vergrijpen, misdaden niet melden. Al deze tactieken werden ook door de Nederlandse agenten in de enquete genoemd.
In de lezingenreeks 'Tv-series ontleed' nam cultureel antropoloog Sinan Cankaya The Wire onder de loep. Volgens vele critici en academici is het de beste tv-serie ooit. Centraal staat het reilen en zeilen van een groep agenten, maar dit is géén standaard politieserie. In vijf seizoenen worden de pijnpunten van de Amerikaanse samenleving langzaam blootgelegd en stort The American Dream ineen. De makers laten zien hoe structurele ongelijkheid, armoede, racisme en falende instituties met elkaar samenhangen. De verhalen zijn fictief, maar gebaseerd op journalistiek onderzoek en maatschappelijke ontwikkelingen. Cankaya ziet ook overeenkomsten tussen The Wire en de Nederlandse praktijk. Zo zien we in een fragment hoe de politietop in Baltimore bij elkaar komt om te bespreken hoe ze de criminaliteitscijfers omlaag kunnen krijgen. Cankaya, die zelf antropologisch onderzoek deed naar de politie en regelmatig met agenten meeliep en hun interviewde, geeft als voorbeeld hoe de Nederlandse politie in 2016 probeerde om cijfers rondom etnisch profileren gunstig uit te laten komen. En nu is daar dus het Investico onderzoek.
Politiewerk is politiek
The Wire, maar ook het Investico onderzoek, laten zien hoe sterk politiewerk gepolitiseerd is. De Nederlandse politiek wilde na de moord op Pim Fortuyn in 2002 scoren op veiligheid, schrijft Margreet Fogteloo in de Groene Amsterdammer. De opdracht aan het politiekorps was om de criminaliteit structureel 20 tot 25% terug te brengen. "Dalende criminaliteitscijfers zijn een politieke missie geworden. Van oudsher is veiligheid een rechts thema en de VVD pronkt dan ook al jaren met het succes. Los van het feit dat datamassage een vorm van fraude is, werkt dit valse veiligheidsbeeld uiteindelijk contraproductief. Het ondermijnt het vertrouwen in een van de pilaren van de rechtsstaat, en tast daarmee juist (het gevoel van) veiligheid aan. ‘Je verliest het zicht op de werkelijke criminaliteit’, zegt de voorzitter van de Nationale Politiebond in het onderzoek."
In The Wire zien we hoe in verschillende lagen van de maatschappij 'juking the stats' tot een kunst wordt verheven. In seizoen vier zijn de leraren aan de beurt: onder druk van de lokale overheid moeten zij alles op alles zetten om gestandardiseerde testscores te verbeteren. Hun lessen gaan over de tests, in plaats van hun studenten daadwerkelijk iets te leren. Het is te hopen dat een 'real life' rapport hierover ons bespaard blijft...
