Plug in
In de derde lezing in de reeks 'Plug in', waarin de sprekers laten zien hoe de zogenoemde social media zich ontwikkelen en naast de politiek ook charitatieve instellingen en andere terreinen van de maatschappij beïnvloeden, komt de invloed op de overheid als derde aan bod. Onder de titel 'Ambtenaar 2.0' vertelde Davied van Berlo, projectleider en initiatiefnemer Ambtenaar 2.0 (Ministerie LNV), over wat voor impact social media hebben op de manier van werken van overheid.
Er is een fundamentele verandering gaande in de samenleving: in hoe mensen elkaar vinden, kennis en ideeën uitwisselen en samenwerken. Deze verandering heeft een technische aanleiding (internet; web 2.0), maar de gevolgen zijn maatschappelijk. En daarom heeft het ook gevolgen voor het werk en de manier van werken van de overheid: de relatie tussen burger en overheid, de interne organisatie van de overheid en de manier van werken van de ambtenaar. De overheid moet anticiperen op deze nieuwe ontwikkeling en bedenken wat het betekent voor de manier van werken. Waar liggen de kansen voor overheidsinstanties en wat betekent eigenlijk de 2.0 manier van werken nu daadwerkelijk?
De afgelopen jaren gebeurd er van alles en nog wat op technologisch gebied. Het Rathenau Instituut publiceerde in mei 2006 De Digitale Generatie waarin in kaart gebracht werd hoe jongeren via ICT sociale relaties onderhouden, zich vermaken, leren, werken en hun politieke mening vormen en uitdragen. Deze publicatie vormde de inspiratie bron voor Van Berlo om door te onderzoeken naar wat het web 2.0 de burgers in de toekomst gaat brengen. Het is een verandering die we allen meemaken, en die veel in ons werken zal veranderen. Met meer informatie over de werking van het web 2.0 is het mogelijk ontwikkelingen door te trekken naar de toekomst en richtingen uit te zetten voor beleidsmakers. Van Berlo heeft het initiatief genomen het netwerk Ambtenaar 2.0 op te zetten, met inmiddels al meer dan 2000 leden, waar de ontwikkelingen die het web doormaakt besproken kunnen worden. Dit netwerk is een netwerk van niet alleen maar ambtenaren maar zeer zeker ook 'gewone' burgers. Het verzamelen van mensen in zo'n netwerk versterkt het beleidsproces, uittesten, proberen etc.
Het web 2.0 is volgens Van Berlo open (transparant, open wereld, open source), sociaal (netwerken, samenwerkingen, verbinden) en de mens staat er in centraal (empoweren, op maat, verantwoordelijk). Bij het web 1.0 was opeens informatie 24 per dag te achterhalen. Je kon alles online vinden en hoefde niet meer te wachten tot het loket om 09.00 uur openging. Bij het web in 2.0 vorm kwam niet alleen de informatie online, maar ook de mens an sich. Je kon nu naast informatie gebruiken ook informatie toevoegen. Het web werd op die manier minder besloten en dynamischer. Door gebruik te maken van deze vorm moeten overheidsinstanties een geheel andere organisatie structuur uitvoeren, niet alleen meer top-down maar ook steeds meer bottom-up. Kennis kon nu ook uit de samenleving komen. De combinatie (sandwich) van de top-down en bottom-up ideeën hebben waarschijnlijk veel effect.
De rol van Davied van Berlo hierin is het duidelijk maken bij ambtenaren wat dit alles betekent. En dat er geanticipeerd moet worden door ambtenaren en overheidsinstellingen op het soort ontwikkelingen die het web 2.0 met zich mee brengt. Je kan niet achter blijven want het web 2.0 schept ook verwachtingen: grenzen vervagen, de verniching (versnippering) van de samenleving, hier en nu (als gebruiker kan je zelf bepalen wat en waar), openheid als norm en alles bèta (producten in de maak al online plaatsen). Deze trends zijn niet alleen uitingen van de techniek ook in de cultuur moeten ze toegepast worden. We moeten er naar werken en denken. Het boek 'Ambtenaar 2.0' probeert aandacht te vragen voor het belang van het denken over de werkzaamheden in het web 2.0 tijdperk en hoe deze in de praktijk moeten worden gebracht. De overheid moet een participatieplatform zijn. De slogan van dit kabinet 'Samen leven, samen werken' zal actief toegepast moeten worden (met misschien wel Amerika en MYBO.com van Barack Obama als voorbeeld).
Zoals we eerder ook van David Nieborg en Anita de Waard hoorden is een van de kenmerken van het web 2.0 dat de massa kan worden ingezet voor het vinden van oplossingen, ook wel 'crowdsourcing' genoemd. Van Berlo stelt dat de overheid de kracht van het web ook in moet zetten om ideeën uit de maatschappij te gebruiken. Zo ondersteunt bv. de nieuwe rijksoverheidssite helpeenburgerinitiatief.nl gemeenten om initiatieven van hun burgers verder te helpen. Naast tip, trucs en praktische informatie, biedt de website gemeenten en ondersteuningsorganisaties ook de ruimte om online kennis en ervaringen met elkaar te delen. Door hiervan gebruik te maken kan de overheid ook meer efficiënt ingedeeld worden. Maar let wel, het vergt echt een andere manier van werken. Niet alleen het web is 2.0 ook de medewerker moet 2.0 gaan denken.
De Waard besloot haar lezing met de stelling dat niet alleen het toegankelijk maken van wetenschap, mede mogelijk gemaakt door de technologie, maar ook het toegankelijker maken van de regels achter de wetenschappelijke taal is nodig. De week er voor bij de lezing van David Nieborg werd duidelijk dat in bepaalde mate de politiek democratischer wordt door de social media. Van Berlo pleit voor de overheid als platform maar noemt ook dat lang niet alles 'open' en toegankelijk kan zijn bij de overheid. Het 2.0 denken heeft zo zijn beperkingen in openheid binnen overheidsinstellingen.
