De recent uitgebrachte biografie van prinses Juliana doet veel stof opwaaien. Socioloog Jolande Withuis werkte zes jaar aan het boek getiteld Juliana – Vorstin in een mannenwereld. Ze kreeg de beschikking over talloze persoonlijke documenten van vriendinnen van Juliana. Het leverde een beeld op van een ongelukkig huwelijk. Ook werd duidelijk dat prins Bernhard verschillende vrouwen heeft aangerand. Dochter prinses Irene gaf aan in een nieuwsprogramma gekwetst te zijn en zegt dat de biografie niet klopt. 'Men denkt dat dit een wetenschappelijk boek is dat berust op waarheid, maar om te gaan interpreteren terwijl je er niet zelf bij bent geweest, is bijzonder gevaarlijk. Over het privéleven schrijft ze dingen die in mijn beleving niet kloppen.' In het tv-programma Buitenhof reageerde Withuis hierop: 'Ik ben een wetenschapper, ik ben gehouden aan de waarheid. Het is een pijnlijk verhaal. Ik kan me voorstellen dat het niet fijn is om te lezen voor de familie.' Daarnaast geeft ze aan dat haar methode wel degelijk juist is: 'Ik maak zorgvuldig duidelijk waar ik interpreteer en waar ik feiten vertel. Dat kan iedere lezer voor zichzelf beoordelen, ook wanneer je denkt: die interpretatie volg ik niet. Ik baseer mij niet op zomaar verhalen. Aan de hand van de bronnen en de literatuur die ik noem, kun je heel precies nagaan waar ik het vandaan heb.'
Interpreteren terwijl je er zelf niet bij bent geweest, dat is wat een historicus doet. Die is in zijn of haar onderzoek afhankelijk van bronnen. Als het onderzoek gaat over gevoelige kwesties wordt het werk er niet gemakkelijker op. In de wetenschapsfilosofische serie 'Machtige geheimen' sprak geschiedkundige dr. Eleni Braat over haar onderzoek naar staatsgeheimen. Zij kwam veel obstakels tegen en legt uit dat er verschillende manieren zijn om daar mee om te gaan. Hoe je ook aan je informatie komt, uiteindelijk blijft het de vraag hoe je daaruit wetenschappelijke kennis kunt produceren. Kun je wel aan de wetenschappelijke norm van controleerbaarheid voldoen, als je je bronnen (met het oog op hun eigen veiligheid) niet kunt prijsgeven? Kijk de lezing 'Gevoelige geschiedenis' terug.
