Op zoek naar je roots
"Waar kom je eigenlijk vandaan?" Het is een vraag die Nederlandse jongeren met dubbele roots wel vaker krijgen. Het gevoel er niet bij te horen is lastig in een levensfase waarin je je identiteit ontwikkelt. Door je te bestempelen als anders, plaatst de maatschappij je direct in een hokje. Cultureel antropoloog dr. Marleen de Witte onderzocht hoe tweede generatie Ghanezen, Surinamers en Antillianen met behulp van expressieve cultuur hun identiteit vormgeven. Wat doe je als anderen je buitensluiten? In de serie 'Op zoek naar je roots' sprak De Witte over hoe deze jongeren hun Afrikaanse identiteit omarmen en hun afkomst op de voorgrond plaatsen.
Van schaamte naar trots
Volgens De Witte is identiteit niet iets wat je automatisch hebt, maar iets wat je zelf vormgeeft. Door middel van bijvoorbeeld je kleding, muzieksmaak en haarstijl laat je zien wie je bent. Het is niet vanzelfsprekend dat je etnische achtergrond daarbij een pijler is. Precies dat is nu juist in opkomst, signaleert De Witte. "Je Afrikaanse roots waren vroeger iets om je over te schamen, je werd erom gepest, maar nu is het juist cool, iets om trots op te zijn,“ vertelt De Witte. Dat is niet alleen in Nederland zo, maar onderdeel van een grotere beweging in steden als Londen en Parijs, en ook in de Verenigde Staten. De Witte laat quotes zien van modedesigner Nomi ("Voor mij is het geen trend maar een cultuur") en netwerkorganisatie Alkebulan ("For a more selfconcious Africa that will not settle being just a charity case") om haar punt te onderstrepen.
Het geluid van Afrika
Hoe doen jongeren dat dan? De Witte geeft een aantal voorbeelden die zij tegenkwam in haar onderzoek. Zo noemt ze het succes van Afrolosjes, clubavonden die draaien om Afrikaanse muziek. 'This is what Africa sounds like,' valt er te lezen op de posters. De bezoekers dansen niet op traditionele wereldmuziek, maar op hippe afrobeats, popmuziek met een Afrikaanse groove zoals de Volkskrant het omschrijft. Het initiatief startte in de Bijlmer, maar ondertussen kan er door het hele land en op verschillende festivals gedanst worden op Afrolosjes. “Wanneer ik dans op deze muziek voel ik me verbonden met mijn roots,” vertelde een bezoeker aan De Witte tijdens één van haar interviews.
Je kapsel als statement
Een ander voorbeeld dat De Witte noemt is de natural hair movement. Waar voor zwarte vrouwen de standaardbehandeling bij de kapper was om hun haar te relaxen (stijl te maken), laten ze het nu onbehandeld en dragen ze hun kroeshaar met trots. Zo is er een Miss Black Hair-verkiezing en worden er haarworkshops georganiseerd. Daar leer je hoe je verschillende stijlen kunt creëren met je natuurlijke haar én over de geschiedenis en politiek van ‘black hair’. Het is een omarming van hun Afrikaanse identiteit en tegelijk een kritiek op Westerse schoonheidsidealen en onderrepresentatie.
Ruimte binnen het hokje
Met hun creativiteit hervormen de jongeren wat het betekent om de Nederlandse identiteit te hebben. De Witte: “De Nederlandse identiteit wordt niet verworpen maar ruimer gedefinieerd.” Het is niet: ik ben Nederlands of Afrikaans, maar ik ben het beide. De Witte ziet het daarom als een politieke beweging, ook al zullen niet alle jongeren dat zelf zo expliciet benoemen. Door hun culturele identiteit zelf te vormen laten de jongeren zich niet meer buitensluiten en in een hokje duwen. Ze creëren ruimte binnen het hokje om zichzelf en toch anders te zijn.
