De hoeveelheid computerkracht waarmee de mens op de maan werd gezet, zit nu in je mobiel. Technologie gaat ons steeds dichter op de huid zitten en komt er zelfs onder. Het samenkomen van biologie, informatica, cognitieve wetenschappen en nanotechnologie heeft hier alles mee te maken. Er is sprake van een revolutie waarvan de mens voor het eerst zelf het onderwerp is.
Volgens dr. ir. Rinie van Est, onderzoekscoördinator Technology Assessment van het Rathenau Instituut, moeten we oppassen dat niet hetzelfde gebeurt als bij de industriële revolutie. De ecologische schade die dat met zich meebracht, had beperkt kunnen worden als we toen al het leidende begrip van duurzaamheid hadden. 'Laten we leren van het verleden en nadenken over wat het leidende begrip moet zijn bij deze technologische revolutie', aldus Van Est tijdens de vierde lunchlezing in de reeks Leve het leven.
Drie ontwikkelingen
Volgens Van Est kunnen we drie soorten ontwikkelingen waarnemen. Ten eerste wordt de mens steeds meer begrepen en behandeld als machine.Zo ontdekte prof. dr. Merel Kindt een methode om nare herinneringen te scheiden van angstreacties. Door middel van een pil kan de angst die wordt geassocieerd met een bepaalde herinnering, weggenomen worden en wordt het brein 'gemaakt'. Je zet de emotie bij die herinnering 'uit'. (Meer weten over de neurowetenschap van ons geheugen? Lees dan ook dit blog). En zo kan met deep brain stimulation Parkinson 'aan' of 'uit' worden gezet. Ziektes worden, door middel van intieme technologie, mankementen die je kan repareren, zoals je een machine met mankementen repareert.
Niet alleen benaderen we mensen steeds meer als machines, de mens-machine-interactie neemt ook toe. Mensen zijn nog maar nauwelijks te scheiden van hun Facebook, Twitter of telefoon. De term 'fomo' staat voor 'fear of missing out'. 'Fomo' heeft voor sommigen als gevolg dat een rustig avondje op de bank er niet meer bij is, omdat je het gevoel hebt te moeten zijn waar je vrienden zijn. Mens en technologie lijken dus steeds meer met elkaar te vergroeien.
Tot slot wordt technologie ook als maar meer menselijker. Psychologe en sociologe Sherry Turkle spreekt hier zelfs over 'het robotisch moment'. Facebook verzamelt informatie van jou en biedt persoonspecifieke advertenties aan. Op den duur gaan we onze computer misschien wel zien als adviseur en vragen we ons scherm in plaats van een vriend om raad. We gaan onze computer dan meer zien als een 'ander' in plaats van een stuk technologie. Een ander voorbeeld is de 'facereader'. Dr. Rinie van Est interviewde reclamepsycholoog Ricardo van der Valk die de 'facereader' ontwikkelde. Deze technologie leest de emotie van je gezicht af. Dat is betrouwbaarder dan vragen aan iemand wat hij of zij voelt, omdat je gelaat niet kan liegen.
Menselijke duurzaamheid
Hoe dichtbij moeten we technologie laten komen? Volgens Rinie van Est zijn er twee niveaus waarop we deze vraag moeten beantwoorden. Op maatschappelijk niveau moeten we een idee ontwikkelen van wat duurzaam is aan de mens. Wat intrinsieke waarde heeft voor de mens moet intact worden gelaten door de technologische revolutie. Zoals bijvoorbeeld diversiteit waarde heeft voor ecologische duurzaamheid, zijn er ook waarden die we na moeten streven ten aanzien van menselijke duurzaamheid. Als we hier een beeld van vormen, kunnen we dit als leidraad gebruiken bij het sturen van de ontwikkelingen. Het tweede niveau is het persoonlijke niveau. Reflecteer op je eigen gedrag. We moeten bij onszelf te rade gaan. Leid jij al aan 'fomo' of kun je je mobieltje ook nog wel eens wegleggen?
Je kunt de lezing van dr. ir. Rinie van Est hier terugzien. Komende woensdag spreekt prof. dr. Edwin Cuppen over het genoom. Waar is een genenpaspoort goed voor?
