Verkenners in de wetenschap
Hoe graag we het ook willen en hoe urgent het ook is, de toekomst is niet te voorspellen. Zij brengt per definitie onzekerheid met zich mee.
Neem nou Al Gores film over de klimaatproblematiek, An Inconvenient Truth. In de film worden allerlei voorspellingen gedaan over de toekomst van onze aarde. Op zich niets mis mee, behalve de titel. Die suggereert namelijk dat er feiten zijn met betrekking tot de toekomst. Wetenschappelijk verantwoord zou het zijn als de film An Inconvenient Theory als titel had. We doen graag zelfverzekerder over de toekomst dan verantwoord is. Maakt dat iets uit?
Onzekerheidsparadox
Volgens verkenner in de wetenschap prof. dr. ir. Marjolein van Asselt wel. Zij sprak tijdens de tweede lunchlezing over het verkennen van de toekomst in de wetenschap en hoe beleidsmakers hiermee omgaan . De vraag naar zekerheid waar onzekerheid heerst noemt zij de 'onzekerheidsparadox'. Deze vraag naar zekerheid is niet altijd even onschuldig. Wetenschappers doen hun best een simpel ja of nee te geven op vragen van beleidsmakers, ook als deze vragen gericht zijn op de toekomst. Beleid dat gemaakt wordt op basis van een mogelijk toekomstscenario kan zich 'als een boemerang' tegen de beleidsmaker keren wanneer de toekomst toch wat anders in petto blijkt te hebben dan voorspeld. De vraag wie er dan verantwoordelijk is, wetenschapper of beleidsmaker, dringt zich op.
Open maar niet leeg
Het W.R.R.-rapport Uit zicht over toekomstverkenningen van prof. Van Asselt e.a., bevat de slogan dat het beeld van de toekomst open is, maar niet leeg. Dit betekent dat de toekomst altijd een erfenis van het verleden in zich draagt en niet maakbaar is. Het concept 'voorspelling' moet in de ban worden gedaan. 'Voorspellingen' worden namelijk te vaak geëvalueerd als zekerheden. Wie zijn handelen baseert op een voorspelling, houdt te weinig rekening met alternatieve uitkomsten. De onzekerheid van de toekomst betekent dat zij open is. Het W.R.R.-rapport roept beleidsmakers op enthousiast te zijn voor openheid. Die boodschap komt misschien beter aan dan een oproep onzekerheid te accepteren.
Kijk hier de volledige lezing terug. Volgende week in de lunchlezing: Juriste prof. mr. Jenny Goldschmidt (Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten, UU) weegt het belang af van universele mensenrechten versus individuele en culturele diversiteit. Kom ook een broodje eten en meepraten over dit actuele onderwerp!
