Stagiaire Iris Korvemaker onderzocht welke nieuwe vakgebieden en nieuwe visies er ontstaan binnen wetenschappelijke disciplines. Komende weken schrijft ze hier blogs over, deze keer over het verdwijnen van de geesteswetenschappen.
Elke medaille kent twee kanten: wanneer nieuwe opleidingen aan het firmament verschijnen verstoten ze al bestaande opleidingen. Op dit moment liggen vooral de geesteswetenschappen onder vuur: veel opleidingen worden samengevoegd of departementen zijn te klein en leveren te weinig geld op om nog voort te bestaan. Zijn we de geesteswetenschappen beu? Hebben we de geesteswetenschappen niet meer nodig in de huidige maatschappij of zien we iets over het hoofd?
De Chinese menukaart van geesteswetenschappen
Portugees, Noors, Deens en Roemeens verdwenen afgelopen jaar als volwaardige talenstudie op de universiteiten in Nederland. De nieuwe brede bachelor opleiding Europese talen aan de Rijksuniversiteit Groningen probeert het verlies te compenseren. Een goede vervanging? Hebben we geen aparte talenopleidingen meer nodig? Rens Bod is hoogleraar Computationele en Digitale Geesteswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam ziet twee kanten: “Als je het totaal gefragmenteerde aanbod van opleidingen in de geesteswetenschappen bekijkt, bijvoorbeeld hier aan de UvA, dan moet je toegeven: het lijkt wel een Chinese menukaart.” Aan de andere kant ontkent hij ook niet dat belangrijke informatie verloren zal gaan door deze samensmelting van taalstudies. “De zo rijke Portugese literatuur en taal zullen een gesloten boek blijven voor nieuwe generaties studenten. Het oude indrukwekkende Portugese wereldrijk met zijn vele ontdekkingsreizen en eerste geglobaliseerde cultuur, zal onbestudeerd blijven in Nederland. En dat terwijl het Portugees van groot belang is voor Brazilië, waar Nederland top-exporteur is. Of vindt men stuntelig Engels economischer?” Waarom krijgt de geesteswetenschappen de volle laag bij het schrappen van opleidingen? Is het tijd voor verandering om de teloorgang tegen te gaan?
E-humanities
Misschien kan vernieuwing een uitkomst bieden. Volgens Wijnand Mijnhardt, directeur van het Descartes Centrum voor Wetenschapsgeschiedenis en Wetenschapsfilosofie in Utrecht richten de wetenschappen zich op de verkeerde dingen en is het de vraag of er echt zoveel onderzoek nodig is in deze wetenschappen als er nu wordt gedaan. Nicole van der Sijs, hoogleraar Historische taalkunde van de Nederlands in de digitale wereld aan de Radboud Universiteit denkt dat het probleem ergens anders ligt. Zij pleit voor digitalisering van de geesteswetenschappen, want daar zit de toekomst.“ 'En gelukkig komen er steeds meer, ook niet technisch onderlegde wetenschappers bij die daar net zo over denken." Op dit moment zijn ze al bezig met het digitaliseren van de geesteswetenschappen, zoals een computersysteem die patronen van oude handschriften herkent. Vier miljoen is er beschikbaar voor het ontwikkelen van Nederlab, waar het streven is alle historische bronnen op één platform onder te brengen. De eerste versie is waarschijnlijk in 2015 bruikbaar. CLARIAH, een consortium van geesteswetenschappelijke onderzoeksinstellingen, ontvangt een NWO-subsidie van 12 miljoen euro voor het ontwikkelen van gebruiksvriendelijke applicaties voor het analyseren van data en een digitale infrastructuur.
Waarde van de geesteswetenschappen
Maar ook met deze vernieuwingen blijft de vraag hangen, wat het nut is van deze wetenschappen? Regisseur Shanti van Dam maakte voor de VPRO een documentaire met als centrale vraag welke centraal maatschappelijke rol de geesteswetenschappen vervullen. Internationale wetenschappers laten verschillende voorbeelden zien waaruit blijkt dat de geesteswetenschappen ons begrip van wat het betekent om mens te zijn vorm geeft. Historicus en filosoof Dr. Arie van Steensel sluit het graag als volgt af: “De academische stem van de geesteswetenschappen hoeft niet de sterkste te zijn, maar is door haar methodologische benadering wel een onmisbare.” De geesteswetenschappen geven op een unieke manier betekenis aan onze samenleving en hoe we leven. Niet alleen wat het betekent om als mens in deze maatschappij te leven, maar ook hoe we ons als mensen moeten gedragen in deze samenleving.
Meer weten over waarom alfa's de toekomst hebben? Lees hier.
Voorgaande blog
> Introductie: Nieuwe wetenschappen (18-12-2014)
> Gelukswetenschappen (25-12-2014)
> Nanotechnologie (01-01-2015)
> Interdisciplinaire studies (08-01-2015)
