Wat een ramp
De branden in Los Angeles zijn de grootste in de geschiedenis van de stad. Een unieke combinatie van weersomstandigheden maakt dat ze zo verwoestend zijn. Allereerst is er de lange periode van droogte, ongebruikelijk voor januari. Door klimaatverandering is de beplanting, die in de afgelopen twee winters ontstond, uitgedroogd en omgetoverd tot brandmateriaal. Dan zijn er de beruchte Santa Ana-winden: droge en krachtige wind die zich vanuit het binnenland richting de kust beweegt, en het vuur op hoog tempo verspreidt. Hoewel de vlammen nog niet gedoofd zijn, is de vraag wie verantwoordelijkheid draagt voor het voorkomen van en reageren op de branden al opgeworpen.
Dat is niet zo gek, want rampen laten zien waar er fouten worden gemaakt en bieden tegelijkertijd kansen om de macht te grijpen of bestaande macht te consolideren. Tijdens de avond ‘Wie grijpt de macht in noodsituaties?’ vertelde sociaal wetenschapper Thea Hilhorst over dit fenomeen: “Een ramp is een vergrootglas op de samenleving, die laat zien hoe de machtsverhoudingen eigenlijk zijn.” En de machtsverhoudingen zijn overduidelijk: terwijl de rijksten van de stad particuliere brandweertroepen inhuurden, moesten inwoners van middenklasse-wijk Altadena het doen met de gemeentelijke brandweer. Die lokale brandweer kampte met een watertekort doordat het reservoir- en leidingensysteem niet was toegespitst op zo’n verwoestende brand. Daarnaast werden honderden tot brandweerlieden opgeleide gedetineerden ingezet om de brand te blussen. Voor een levensgevaarlijke 24-uursdienst verdienen ze rond de 27 dollar, en vaak komen ze na vrijlating niet in aanmerking voor een baan bij de brandweer. Ondertussen zegt een aantal beroemdheden dat ze wel over het verlies van hun villa’s heen zullen komen. Een ramp treft iedereen, maar niet op dezelfde manier.
Hilhorst: “Een ramp is niet het natuurgeweld zelf. Een ramp is wat natuurgeweld kan doen, zodra mensen kwetsbaar zijn.” Wie er kwetsbaar is voor natuurgeweld is niet alleen toeval, maar heeft vaak ook te maken met politieke keuzes. Zo werd er de afgelopen jaren weinig in het watersysteem geïnvesteerd. Het gebrek aan waterdruk tijdens het blussen van de brand, zorgde er ook voor dat sommige evacuatieroutes onbegaanbaar waren. Daarnaast wordt de stad steeds groter, waardoor woonwijken steeds dichter bij de gevarenzone komen, en het vuur zich sneller kan verspreiden. Maar er wordt ook misinformatie en onterechte kritiek verspreid over het beleid in Californië, onder andere door aantredend president Trump. Tot in hoeverre ander beleid tot een beperking van de schade had kunnen leiden, wordt nog onderzocht. “Een ramp,” benoemt Hilhorst, “is altijd een dreiging én een kans.” Of er in de nasleep van de branden een kans is voor constructieve wederopbouw of voor machtsspelletjes, zal de toekomst uitwijzen.
Meer weten over de politieke kant van natuurrampen? Kijk de lezing van Thea Hilhorst dan hier terug.
