Healthy Urban Living
Sjoemeldiesel is in een paar weken tijd een bekend begrip geworden: Veel dieselauto's stoten meer schadelijke stoffen uit dan wettelijk is toegestaan. Zo rijden er bijna een half miljoen Volkswagens in de VS met software die tests op uitlaatgassen ondermijnen. Behalve voor het milieu zijn uitlaatgassen en andere vormen van luchtvervuiling ook schadelijk voor onze gezondheid. Daarover spraken prof. dr. Bert Brunekreef (IRAS, UU) en prof. Jordi Sunyer (Environmental Epidemiology, University Pompeu Fabra Barcelona) op de tweede avond in een reeks over gezond leven in de stad.
Niet alleen dieselauto's, maar ook bijvoorbeeld landbouw, industrie en bosbranden zijn veroorzakers van luchtvervuiling. Gezondheidsrisico's beperken zich dan ook niet tot stadsbewoners, maar in steden zijn de gevolgen vaak wel het best te meten. En dan gaat het niet alleen om luchtwegproblemen, maar ook om hersenfuncties. Professor Jordi Sunyer deed onderzoek naar de effecten van luchtvervuiling op (ook ongeboren) baby's en kinderen. En de uitkomsten zijn zorgwekkend. Als vrouwen tijdens hun zwangerschap in aanraking komen met luchtvervuiling, is dat terug te zien in de ontwikkeling van de hersenen van hun baby's. Hun kinderen hebben bijvoorbeeld een verhoogd risico op ADHD en leerproblemen en bovendien een grotere kans om later in hun leven Alzheimer of Parkinson te krijgen. Momenteel onderzoekt Sunyer de relatie met autisme.
Luchtvervuiling kost levens
Luchtvervuiling staat wereldwijd in de top tien van doodsoorzaken. Soms is het zichtbaar, zoals op de bekende beelden van in smog gehulde Chinese steden, waar je alleen nog op een LED-scherm de zon kunt zien ondergaan (zie foto). Maar meestal is luchtvervuiling onzichtbaar, ontastbaar en ongrijpbaar. Uit jarenlang onderzoek blijkt echter onomstotelijk dat luchtvervuiling levens kost, aldus professor Bert Brunekreef.
Reden genoeg dus om paal en perk te stellen aan de uitstoot van schadelijke stoffen. Helaas dragen de huidige Europese normen niets bij aan het verkleinen van de gezondheidsrisico's, zo stelt Brunekreef. Vooral voor de fijnste deeltjes, die de grootste gezondheidsschade veroorzaken, liggen de limieten ver boven wat bijvoorbeeld in de VS toelaatbaar wordt geacht. Brunekreef: “Ook al halen we als Nederland de Europese eisen, eigenlijk is dan de hoeveelheid fijnstof in de lucht nog steeds niet goed voor onze gezondheid. In de VS hanteren ze bijvoorbeeld veel strengere eisen, evenals de WHO. De Europese eisen zouden dus aangescherpt moeten worden”.
Toegang tot elektriciteit zorgt voor minder luchtvervuiling
Sunyer verwacht heil van een groene omgeving: “Steden moeten zorgen voor wijken met veel vegetatie, dat zorgt voor gezondere lucht”. En omdat diesel één van de grote boosdoeners is, pleit hij ook voor meer elektrisch vervoer in de steden. Dat is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor de volksgezondheid. Niet alleen in Nederland of Europa is luchtvervuiling een probleem, in Azië is is het probleem op dit moment nog veel groter. Veel mensen hebben geen toegang tot elektriciteit, waardoor ze genoodzaakt zijn om takken, bladeren, mest of hout als brandstof te gebruiken. Kooktoestellen op bijvoorbeeld zonne-energie zijn niet alleen minder schadelijk voor het milieu, maar kunnen ook grote gezondheidswinst opleveren door een schonere afvoer.
Helaas is het niet altijd automatisch zo dat wat goed is voor de aarde, ook gezond is voor haar bewoners. Zo laat Volkswagen zien dat zuinig brandstofverbruik zorgt voor minder uitstoot van CO2 (koolstofdioxide) en hierdoor de opwarming van de aarde tegengaat. Maar zuinig brandstofverbruik gaat samen met meer uitstoot van NO2 (stikstofdioxide), met alle gezondheidsrisico's van dien. Om de uitstoot van NO2 te reduceren, is meer brandstof nodig, wat dan weer zorgt voor een minder zuinige auto. Minder NO2 kan, maar alleen als we meer CO2 op de koop toe nemen, of geen bezwaar hebben tegen auto's met minder vermogen. Over dit soort afwegingen moet worden nagedacht.
Meer vegetatie, betere toegang tot elektriciteit en meer elektrische auto's kunnen helpen om luchtvervuiling te verminderen. Laat je niet misleiden door de Europese normen. Zelfs als ze gehaald zouden worden, zijn ze bij lange na niet streng genoeg om te voorkomen dat we ziek worden van vieze lucht.
Kijk de gehele (engelse) lezing 'It's in the Air' terug. In de volgende lezing op 17 november van Healthy Urban Living spreken psychiater dr. Mazda Adli (UMC Charité Berlijn) en prof. dr. Meike Bartels (Biologische Psychologie, VU Amsterdam) over de relatie tussen stadse stress en geluk.
