Healthy Urban Living
Op de fiets naar het werk; een wandelingetje naar de krantenbak; na een concert met de auto langs de drive-in service van het fastfoodrestaurant: elke dag maken we keuzes op het gebied van eten en bewegen. De gezonde keus maken is niet voor iedereen altijd vanzelfsprekend. Welke factoren spelen daarbij een rol? Hoe kunnen we daar met beleid of ontwerp in de publieke ruimte op inspringen? Tijdens de eerste reeks in de serie 'Healthy Urban Living' gaven prof. dr. Hans Brug (Epidemiologie, VU Amsterdam) en prof. Terry Huang (Public Health, City University of New York) hun kijk op problemen en oplossingen. Zeker in Nederland is er geen reden tot pessimisme.
Douchen op kantoor
Prof. Brug woont in Haarlem en werkt in Amsterdam, ondanks de behoorlijke afstand (25 km) gaat hij elke dag met plezier op de racefiets. Waarom? Ten eerste vindt hij fietsen leuk, hij heeft motivatie. Hij kan fietsen, kortom hij heeft de vaardigheid. Ook niet onbelangrijk is dat er overal fietspaden met goede bewegwijzering zijn én hij kan douchen op kantoor. Er zijn mogelijkheden. Dit alles zijn belangrijke determinanten van gedrag. Iemand kan wel weten dat fietsen naar je werk gezond is, maar kennis alleen is niet genoeg. Brug benadrukt dat de omgeving een cruciale rol speelt 'to stay fit in the city'.
Van obesogeen naar preventief
Waar we nu leven in een een 'obesogene omgeving', moeten we naar een omgeving die gezondheid beschermt en dik worden tegengaat. Als je van het station naar het Domplein loopt, kom je zo'n 31 eetgelegenheden tegen - Brug heeft geteld -, en een heel aantal reclames voor ongezonde producten. Dat kan ook anders, maar het blijft lastig omdat het alternatief – alleen maar salade-bars en billboards met groente – ook onhaalbaar is.
Ingewikkeld samenspel
Prof. Terry Huang laat zien hoe in de VS in de jaren '80 en '90 er een hetze op vet kwam. De overheid stimuleerde de productie en aankoop van voedingsmiddelen die een verminderde hoeveelheid vet had. Eventjes werkte dit, maar al snel werd er meer suiker aan de producten toegevoegd om aan de smaakwensen te voldoen. Eén interventie in een grote keten haalt weinig uit. Zo'n keten bevindt zich in een krachtenveld van belanghebbenden. Overgewicht heeft als belangrijkste oorzaak dat mensen te veel calorieën binnenkrijgen. Maar dit gebeurt in een brede context, waar sociale, economische, politieke en fysieke elementen een rol spelen. Om gedragsverandering via beleid voor elkaar te krijgen zal je op een aantal elementen moeten ingrijpen.
Gezond schoolgebouw
Dat ingrijpen op verschillende elementen werkt het beste wanneer mensen uit meerdere disciplines met elkaar samenwerken. Als voorbeeld laat Huang een filmpje zien hoe een school en bijbehorende kantine gerenoveerd werden onder toeziend oog van architecten en experts uit de publieke gezondheidszorg. Doel was om door ontwerp gezond eten en bewegen onder kinderen te stimuleren, meer info vind je op de website We Move Schools Forward. Huang legt uit dat hij het meeste inzicht in het effect van het design kreeg toen hij rond werd geleid door een aantal kinderen. Zij zagen dingen die hij niet zag: gekleurde blokken hoog op de muur moesten worden aangetikt door een aanloop en sprong. Hun keuzes waren niet bewust, maar uitgelokt.
Kanteling
Beide sprekers lieten zien hoe gezondheidsproblemen met betrekking tot bewegen en voeding bestaan binnen een ingewikkeld systeem. Opgeheven vingertjes en kennisoverdracht werken aantoonbaar niet. Interventies zijn vaak speldenprikken, maar wetenschappers zijn hard op zoek naar een manier om een kantelpunt te veroorzaken. Wanneer dat zal gebeuren, durven Huang en Brug niet te zeggen.
Kijk de gehele (engelse) lezing 'Fit in the City' terug. Volgende lezing in de reeks gaat over luchtkwaliteit en gezondheid. De hoeveelheid fijnstof is in veel westerse steden te hoog. Hoe zorgen we dat milieu en mens beschermd worden en tegelijkertijd de stad goed bereikbaar blijft voor verkeer? Met prof. Jordi Sunyer (Environmental Epidemiology, University Pompeu Fabra Barcelona) en prof. dr. Bert Brunekreef (IRAS, UU).
