Wetenschap in Hollywood: over de zin en onzin van wetenschap in films
Requiem for a dream (2000) is een drama dat verschillende vormen van drugsverslaving in al haar facetten laat zien. Drie seizoenen lang volgen we de levens van Sara Goldfarb, haar zoon Harry, Harry's vriendin Marion Silver en Harry's vriend Tyrone C. Love. Op schrijnende wijze vervliegen de dromen van de vier hoofdpersonen door hun verwoestende levensstijl. Hun afhankelijkheid van cocaïne, heroïne en pillen wordt zo groot dat ze in korte tijd alles verliezen wat hen lief is. Deze film is waarschijnlijk het krachtigste 'Postbus-51-anti-drugs' spotje ooit en beschrijft de psychologische effecten van drugsverslaving. Doordat de camera aanhoudend op de karakters gefocust is worden de verhalen en problemen net zo'n wilde rit voor de kijker als voor de personages. De film is als het ware een drug die je uit je eigen realiteit trekt in een soms desoriënterende wereld, alsof je zelf verslaafd bent.
Pillen, coke en heroïne
De oudere Sara is verkozen om op televisie mee te doen aan een spelshow, ze wil er daarom goed uit zien en afvallen. Om haar te helpen krijgt ze pillen van de dokter. Haar zoon Harry en zijn beste vriend Tyrone roken samen vaak heroïne, of wiet, en luisteren naar muziek. Al snel beginnen ze ook te dealen en gaat het mis, want lokale drugsdealers pikken dit niet. Harry moet de business verlaten en heeft geen spul meer voor eigen gebruik. Zijn vriendin gaat naar bed met haar psychiater voor geld en coke. Zijn moeder is inmiddels verslaafd aan haar dieetpillen, wat amfetamines (speed) blijken te zijn, en draait langzaam door. De verslavingen worden extremer. Requiem for a dream ('dodenmis voor een droom') werkt dan langzaam toe naar een ondraaglijk hoogtepunt, terwijl een huiveringwekkende soundtrack op de achtergrond speelt. Van een armamputatie en lobotomie, tot racistisch geweld en seksueel misbruik: niks blijft de karakters (en de kijker) bespaard.
Verslavend
Drugsverslaving ziet men tegenwoordig als een medische aandoening, die gekarakteriseerd wordt door een biochemische disbalans in de hersenen. Symptomen van verslaving zijn het constante smachten, zoeken naar en gebruik van het middel, ongeacht de negatieve consequenties. De verslaving kan lichamelijk of psychologisch zijn, maar het neemt het leven van de patiënt volledig in beslag. In the film staat de vervreemding en verlies over de zelfcontrole door drugsgebruik centraal. Net als de obsessie met consumptie. Het verhaal laat een individualistische maatschappij zien waarin geluk vluchtig is. Na elke fix ervaren de hoofdrolspelers een kort moment van genot, waarna hun wereld weer instort. Het idee dat een tijdelijke high een leven lang kan duren is een krachtige illusie. Dat is waar een verslaafde elke keer weer intrapt, zoals de film zo accuraat laat zien. Ze verliezen hun grip op de realiteit en het wereldbeeld raakt verstoord, doordat ze aan de drugs zijn of, zoals Sara, alleen maar TV kijken.
Seizoenen
Regisseur Darren Aranofsky heeft goed nagedacht over de cameravoering (lees hier een analyse daarvan), de cinematografie en symboliek. In de droomscènes zien we hoe de karakters wilden dat hun leven eigenlijk was of gaan ze terug naar de mooie momenten in hun verleden. De film begint in de zomer, met warme kleuren, alles is dan goed. In de herfst stort elk sprookje langzaam in mekaar, de karakters praten nostalgisch over de zomer – het beeld wordt donker en koud. Over de winter kunnen we het beter niet hebben...
Glijdende schaal
Tijdens het symposium 'De Nacht van Descartes: Geestverruimend' nam Studium Generale verslaving onder de loep. Het gebruik van geestverruimende middelen is van alle tijden. Wanneer wordt het problematisch? Is er echt sprake van de glijdende schaal bij verslaving, zoals zo treffend geschetst in de film? Harry en zijn vriend zijn immers aanvankelijk recreatieve gebruikers, maar raken snel zwaar verslaafd. In het middagprogramma van het symposium gaven verschillende onderzoekers hun kijk, van neurobiologisch tot geschiedkundig, op verslaving. Bekijk dit hier terug.
Meer 'Wetenschap in Hollywood' blogs:
> DNA en epigenetica in Gattaca (24-03-2012)
> The Matrix (02-04-2012)
> Aliens (10-04-2012)
> Kunstmatige Intelligentie (23-04-2012)
> The Day After Tomorrow (10-05-2012)
> Contagion (11-06-2012)
> Minority Report (18-06-2012)
> Repo Men (27-06-2012)
> Prometheus (09-07-2012)
> The Machinist (30-07-2012)
> Armageddon (13-08-2012)
> The Hulk (05-09-2012)
