Onder de vlag van haar stageproject sprak Didi van Trijp in het voorjaar van 2014 een aantal wetenschappers over hun citizen science-projecten. Deze week Gerard Derksen, hoofd servicecentrum van de Vogelbescherming, over de 'Tuinvogeltelling'.
Sinds 2003 kan je meedoen aan de nationale tuinvogeltelling en dit jaar voor het eerst via een app op je smartphone. Je telt tijdens het nationale vogeltelweekend een half uur lang de vogels in je tuin, en geeft daarna je resultaten door aan de Vogelbescherming. Uit al deze verzamelde gegevens distilleert de stichting dan de top 10 meest voorkomende vogels in ons land. De telling brengt in kaart welke vogels er in Nederland verblijven: een manier om de biodiversiteit van ons land te meten.
Publieke zaak
Deze jaarlijkse actie draagt bij aan het inzicht of het goed of slecht gaat met bepaalde soorten vogels. De tuinvogeltelling is een publieksevenement dat veel publiciteit haalt op radio en tv. Burgers vinden het belangrijk dat vogels beschermd worden en willen, door vogels te tellen, helpen. Waar het de Vogelbescherming met deze telling immers om gaat is mensen op een laagdrempelige manier te betrekken bij de natuur. Deelnemers realiseren zich dat natuur ook in de achtertuin aanwezig is, en leren hiervan te genieten.
Vogeltelling als wetenschap?
De methode telling zorgt ervoor dat de gegevens geen wetenschappelijke precisie hebben; het is eerder een grove schatting van de aantallen vogels in ons land: een steekproef, een momentopname. "Tellen is vooral ook leuk", stelt Derksen. De tellers horen de resultaten via hun app (Apple/Android), maar stellen geen hypotheses op over hoe bepaalde veranderingen te verklaren zijn. Er zijn echter wel degelijk trends uit de resultaten te halen die matchen met trends uit andere, wetenschappelijke tellingen. De resultaten van de tuinvogeltelling alleen vormen nog geen aanleiding voor nader onderzoek.
Tellen in de toekomst
De Vogelbescherming ontwikkelt een project waarbij mensen het hele jaar door dieren in de tuin kunnen tellen. Niet alleen vogels, maar ook bijvoorbeeld vlinders en zoogdieren. De tuinvogeltelling betrekt burgers bij het verzamelen van data, daarmee enthousiasmeert de Vogelbescherming burgers. Het zou interessant zijn om deelnemers nog meer bij het wetenschappelijk onderzoek te betrekken. Daartoe kan bijvoorbeeld een forum worden gemaakt, waarop mensen met elkaar van gedachten kunnen wisselen over de verklaringen waarom bepaalde soorten het goed doen en andere niet. Sommige citizen science-(wild life)projecten maken hier ook gebruik van, en hun ervaring leert dat het de betrokkenheid van de tellers verder versterkt. Zo worden de deelnemers misschien nog meer aan het denken gezet over de natuur.
Meer lezen over citizen science?
Bekijk de voorgaande blogs in deze serie:
> Inleiding citizen science
> Muziek-app 'Hooked!'
> Oorwurmen (Hooked! stond ook op Festival deBeschaving)
