Wetenschap bedrijven is meer dan iemand in een witte jas in het lab. Er kunnen meer mensen meedoen aan wetenschap dan je denkt! Zo bloeit de laatste jaren de citizen science op: een mooi samenwerkingsverband tussen wetenschapper en publiek. Onderzoekers maken hun project toegankelijk via bijvoorbeeld een website of een app en nodigen vervolgens het publiek uit om mee te doen met het uitvoeren van experimenten. Op die manier kunnen ze hun ervaring en passie delen met mensen die misschien geen opleiding tot wetenschapper hebben gevolgd, maar wel benieuwd zijn naar hoe dat nu precies gaat. Zo bouwen wetenschap en publiek samen aan nieuwe kennis.
Prangende vraag
De afbeelding hiernaast geeft de verschillende stappen van het wetenschappelijk proces weer. Het bedrijven van wetenschap begint doorgaans vanuit een bepaalde prangende vraag die antwoord behoeft. Om deze vraag te benaderen is er een idee, een hypothese nodig. Om deze hypothese te testen kan vervolgens gebruik worden gemaakt van experimenten. Op basis van de resultaten van deze experimenten kan er begrip ontstaan over het onderzochte fenomeen. Er kunnen (al dan niet voorzichtig) conclusies worden opgesteld. Deze worden vervolgens verspreid: in de academische wereld of in de maatschappij. Tot er weer nieuwe vragen rijzen, die leiden tot nieuwe ideeën en onderzoek. Er gebeurt ook van alles buiten deze cirkel: denk aan de financiering van wetenschap. Voor welke stappen van het wetenschappelijke proces is er ruimte voor de inbreng van het publiek? Vooral de fase van de proef, het verzamelen van data, wordt veel gebruikt bij citizen science. De citizen science-projecten die de komende weken op dit blog worden besproken hebben meestal als doel om data te verzamelen en uit te leggen waarom deze data belangrijk is.
Do try this at home
De meeste onderzoekers geloven dat hun citizen science-project het beeld van wetenschap verandert: wetenschap gebeurt niet alleen in afgelegen laboratoria, maar het kan ook bij je thuis. Dit bredere begrip van de verschijningsvormen van wetenschap is een grote verdienste. Maar het zou ook interessant zijn als het publiek al bij het stellen van de onderzoeksvraag betrokken zou worden, waarop de wetenschapper die omvormt tot een wetenschappelijke vraag. Een goede terugkoppeling naar de deelnemers is daarbij essentieel. Door voortdurend terug te koppelen kan je een onderzoekende houding bevorderen en het publiek de kans geven om nieuwe kennis en inzichten op te doen.
De komende weken verschijnt er zaterdag een blog over 'citizen science' waarbij verschillende projecten worden besproken. Onder de vlag van haar stageproject sprak Didi van Trijp in het voorjaar van 2014 een aantal wetenschappers achter de projecten over de voor- en nadelen van 'burgerwetenschap'. Opvallend aan deze verzameling is de grote variëteit aan thema's en methodes. De projecten verschillen in vorm en functie, maar weten elk op eigen wijze een verbinding te leggen tussen wetenschap en het publiek.
