Het weer was geweldig, de muziek goed en de sfeer was fantastisch. Festival deBeschaving was zonder twijfel een groot succes. Iedereen genoot met volle teugen, ook het publiek en de sprekers in het Cirque de la Science. Dat wetenschap prima kan op een festival, werd daar weer eens bewezen. Spreker gemist? Hieronder lees je kort maar krachtig wat hun boodschap was. Helemaal onderaan de aftermovies van het hele festival en die van de kennistent!
Sporters afzeiken, dat is wat kleinkunstenaar Mike Boddé het liefste doet. “Topsporters zijn egomaniakken, die zich laten foppen door een stukje nepgoud met een plastic lintje. Die hun eigenwaarde ophangen aan een plaats op de ranglijst. Die zelfs hoedjewip willen winnen.” “Nu denkt u misschien, geldt dat niet ook voor artiesten?” “Ja!” Aldus Boddé.
Wie is verantwoordelijk voor het bloed, zweet en de tranen tijdens de productie van je sportschoenen, koffie of smartphone? Jurist mr. Liesbeth Enneking ziet een trend om via het recht bedrijven aansprakelijk te stellen voor aangerichte schade aan mens en milieu. Zo stellen vier Nigeriaanse boeren Shell nu aansprakelijk voor schade door olielekkage. In de rechtszaal zijn twee vragen van belang: Had Shell de schade kunnen voorzien? En had de schade gemakkelijk voorkomen kunnen worden? De zaak ligt bij het hooggerechtshof en op 14 juli is de zitting. Enneking: “Als Nigeriaanse boeren de zaak winnen zal dat een baanbrekende overwinning zijn, en leiden tot meer claims.”
“Scoliose is niet zomaar een kromming, het is eerder alsof je wervelkolom eruit ziet als een wenteltrap,” zegt orthopedisch chirurg prof. Rene Castelein. De vergroeiing komt vaak voor tijdens de puberteitsgroeispurt en behandeling ervan gaat gepaard met elk half jaar een langdurige operatie. Dankzij een nieuwe, inventieve behandeling met een magnetisch uitschuifbare staaf is nog maar één operatie nodig.
Een land kan prima functioneren zonder bankiers volgens Rutger Bregman. Staken vuilnismannen een paar weken, dan heeft dit veel grotere gevolgen. Denk aan afval op straat, vieze geur en zieke dieren die dit afval gaan eten. Het is volgens Rutger Bregman onterecht dat een bankier meer verdient dan een vuilnisman. “Er zou meer gekeken moeten worden naar de zinnigheid van een baan, welke rijkdom is écht verdiend?” Vastgoed, speculaties en erfenis zijn volgens hem vormen van onverdiend inkomen. Om meer gelijkheid te creëren, moeten het onverdiende inkomen worden aangepakt.
Baasjes en honden lijken op elkaar. Niet alleen van buiten, maar vooral ook van binnen. Dierenarts dr. Baukje Schotanus (UU) gebruikt genetisch materiaal van dieren om nieuwe therapieën te vinden voor mensen. “De meeste dieren sterven sneller dan mensen. Eén 'dierenjaar' is daarom vergelijkbaar met meerdere 'mensenjaren'. Hierdoor kan je goed lange termijn effecten van medicijnen meten bij dieren”. Volgens Schotanus kunnen we op deze one health, one medicin principeheel snel, veel leren over ziektes bij zowel dieren als mensen.
Wie herstelt er sneller van een operatie, een man van 64 of een jonge vent van 30? Waarschijnlijk denk je de jonge vent van 30, maar volgens fysiotherapeut en bewegingswetenschapper Karin Valkenet (UMC Utrecht) zijn er veel meer factoren dan leeftijd die bepalen of je snel herstelt van een operatie. Uit haar onderzoek blijkt dat mensen die hun conditie hadden opgekrikt vóór een buik- of hartoperatie sneller een beter herstelden. Blijf dus fit, want als je ziek wordt, word je ook weer snel beter.
Cabaretier Raoul Heertje vertelt het nog 1 keer. Heertje observeert en fileert iedereen. Van de parkeerwachter bij deBeschaving, tot de 12-jarigen in het publiek, niemand ontsnapt aan zijn kritische blik. Zelf vindt Heertje dat hij rustiger is geworden met de jaren. Volgens hem moeten we meer aan de ander denken: “Je mag dan misschien wel alles zeggen of grappen, dat betekent niet dat je het moet doen”.
Kankeronderzoeker dr. Evelyn Monninkhof laat zien welke factoren er allemaal invloed hebben op het risico om borstkanker te krijgen. Zijn de officiële richtlijnen wel voldoende om het risico te verkleinen? Waar je woont op de wereld of hoeveel je weegt tot op welke leeftijd je kinderen krijgt. Al deze factoren zijn van invloed. Daarnaast betekent dik zijn niet altijd een verhoogd risico. Je kan ook 'fit but fat' zijn. Al met al blijken eerder kinderen krijgen, borstvoeding geven, minder alcohol drinken, meer bewegen en een goede gezondheid nastreven, het risico op borstkanker te verkleinen.
Innovatie-expert Toon Meelen legt in een vurig betoog uit wat de deeleconomie nou is en welke voor- en nadelen er aan vast zitten. In dorpen deelden mensen vroeger van alles, tegenwoordig gebeurt dat online. Waar men in steden eerst vervreemdden van elkaar, leren buren elkaar weer kennen dankzij platformen als Peerby of Snappcar. Tuurlijk zitten er ook nadelen aan de deeleconomie, maar vergeet niet: iedereen heeft invloed op deze platforms dus iedereen heeft macht. De deeleconomie staat en valt bij ons, de consument.
“Je moet het DNA zien als een grote bieb waarin alle processen in ons lichaam zijn opgeslagen,” zegt prof. Marco Boks. “En nu hebben we ook de regelkamer gevonden, die bepaalt welke boeken gelezen worden.” Door voeding en stress kunnen bepaalde genen 'aan' of ' uit' gezet worden. Epigenetica gaat over het begrijpen van waarom processen mislopen. Zo kan je inzicht verkrijgen in de onderliggende oorzaak van ziekten als kanker, zodat dat boek gesloten kan blijven.
Dichter Ingmar Heytze kijkt met een scheef oog naar de naderende Tour. “Bij kunst moet je altijd uitleggen wat het nut ervan is, maar om een of andere reden gelooft iedereen dat sport iets goeds is.” Poëtisch omschrijft hij: “De Tour is slechts een krachtmeting tussen een aantal wielrenners, al het andere – het circus van macht en belangen - is ergens onderweg achterop gesprongen.”
“Identiteit is een zelfgeschreven levensverhaal,” vertelt prof. Susan Branje, “en er komt steeds meer nadruk op te liggen.” Doordat we meer te kiezen hebben denken we langer na over wie we willen zijn. Branje: “Vroeger bepaalden je sociale omstandigheden je plek in de maatschappij, nu zijn dat meer je eigen keuzes.” We studeren steeds langer en stellen onze partner- en baankeuze uit. Vroeger werkten we voor het geld, maar nu moet je werk ook het liefst je hobby en droomcarrière zijn. Ook relaties zijn nu belangrijker voor onze identiteit dan vroeger. Je partner moet aan meer voldoen: hij/zij moet met je mee ontwikkelen en je ondersteunen. De enorme keuzevrijheid is mooi, maar maakt identiteitsvorming voor veel mensen ook lastig, besluit Branje.
Het invullen van formulieren van de overheid is vaak een hele klus. Het begint vaak met vragen die onduidelijk zijn. Volgens taalwetenschapper prof. Ted Sanders (UU) maken veel tekstschrijvers een grote fout. Ze schrijven gefragmenteerde teksten. Dit zijn teksten met korte zinnen, staccato en voegen geen bijzinnen toe. Uit zijn onderzoek blijkt dat coherentie in een tekst de begrijpelijkheid sterk verhoogt. Denk aan woorden als 'dus', 'daarom', en 'omdat'. Dit soort woorden wijzen de weg in teksten. Dus Jip en Janneke taal gebruiken mag, en de zinnen moeten ook kort en duidelijk zijn, maar vergeet niet samenhang aan te brengen.
Sporten beïnvloedt je hersenen volgens neurowetenschapper dr. Rachel Brouwer (UMC Utrecht). Dat blijkt uit een onderzoek bij schizofrenie-patiënten. Volgens Brouwer zijn onze hersenen constant in beweging en dus nog niet volgroeid als we 18 zijn, zoals velen denken. Verandering in je hersenen gaat vaak samen met veranderingen in IQ.
Voor in de agenda: de volgende editie vindt plaats op 2 juli 2016!
