Tv-series ontleed
Door de Britse hitserie The Crown en het aanstaande huwelijk van prins Harry en Meghan Markle is het Engelse koningshuis weer helemaal hot. De 91-jarige Queen Elizabeth is geliefd en voor de bruiloft van haar zoon trekt men alles uit de kast. Wat is de pracht, kracht en macht van de Windsors en Oranjes?
“Het koningshuis bestaat uit veel symboliek en theater,” legt Koch uit. “Het is een belangrijk onderdeel van onze populaire cultuur geworden. Die enorme aandacht voor het koningshuis is in Engeland nog een graadje erger dan hier. De pers doet en mag daar veel meer. De media-aandacht van televisie en sensatiekranten voor het huwelijk van Meghan en Harry bijvoorbeeld is vele malen groter dan bij Hollywood- filmsterren. In Nederland zijn duidelijke afspraken gemaakt, waarbij de pers op afgesproken dagen familiefoto's maakt.”
"Het koningshuis bestaat uit veel symboliek en theater."
Seks, chantage en de grondwet
Dat betekent niet dat het Nederlandse koningshuis gespeend is van sappige verhalen. Koch en zijn collega's doken de geschiedenis in en tekenden de biografieën op van de eerste drie Oranje-koningen van Nederland. Ze vonden Netflixwaardig-materiaal. Zo kwam Koning Willem II voor een moeilijke beslissing te staan toen hij gechanteerd werd om de grondwet te ondertekenen. “Koning Willem II was biseksueel, in die tijd een grote schande,” vertelt Koch. “De liberalen speelden daar slim op in tijdens onderhandelingen door te dreigen zijn buitenechtelijke relaties met mannen openbaar te maken.” Tot overmaat van ramp overleed tijdens die onderhandelingen ook nog eens Willems zoon. In dat verdriet en onder die druk tekende Willem II uiteindelijk voor de grondwet. Koch: “Als we de biografie van één van de koningen zouden verfilmen tot een serie dan zou het die over Willem II zijn.”
“Als we de biografie van één van de koningen zouden verfilmen tot een serie dan zou het die over Willem II zijn.”
Corpsballengedrag
Maar er is meer. Koch: “De meest interessante verhalen vind je in de verslagen van lakeien. Over Willem III gaan wilde verhalen rond. Wat de lakeien beschrijven lijken wel ontgroeningsprakijken. Een dronken koning die tijdens diners ministers laat ronddansen in narrenpakken. Willem III heeft de macht, en wil die laten voelen. Want wie kan nee zeggen tegen een koning?”
Die rol is in de loop der tijd veranderd. Waar een koning begin 19e eeuw alles kon maken, werd de macht vanaf 1848 ingeperkt. “Vroeger was de natie van de koning. Nu is de koning van de natie. Als wij besluiten dat Nederland een republiek wordt is het afgelopen met de koning.” Ook in The Crown zie je hoe het koningshuis steeds meer druk voelt van de bevolking. Als koningin Elizabeth eind jaren '50 voor het eerst een kersttoespraak op televisie houdt, zoekt ze populariteit en steun onder de bevolking. Koch: “Veel van de tradities rondom het koningshuis zijn in het begin van de 20e eeuw om die reden bedacht.”
Toen Koch als biograaf werd uitgenodigd te komen dineren met de Oranjes, kreeg hij de zeldzame kans het Koninklijke Huis vanbinnen te zien. “Daar hebben we verslag van gedaan dat is toegevoegd aan de koninklijke archieven.” Meer mag Koch er nu niet over zeggen. Het verslag is voor biografen die over 100 jaar de archieven in duiken. Maar of we dan net zulke spannende verhalen gaan vinden...
Meer weten? Kijk de lezing die Koch hield over The Crown. Daarnaast schreeft hij het boek Oranje in revolutie & oorlog, 1772-1890. Een Europese geschiedenis (Boom, Amsterdam).
Dit interview verscheen eerder in Leven Magazine
