Betrouwbare kennis
Herman Philipse legt in zijn zesde lezing binnen de reeks Betrouwbare Kennis uit aan welke criteria een dergelijke verklaring moet voldoen. Ook laat hij vanuit de wetenschapsfilosofie zien dat verklarende begrippen als 'causaliteit' en 'wetmatigheden' helemaal niet zo eenvoudig zijn. Hoe komen we dan eigenlijk tot een best mogelijke verklaring?
De diversiteit van verklaringen laat wetenschappers vaak met brandende kwesties achter. Zo kan bijvoorbeeld de wetenschappelijke revolutie verklaard worden op basis van het uitvinden van de boekdrukkunst, maar ook naar aanleiding van individuele prestaties van wetenschappers die goed in hun vel zaten. Er zijn historische, psychologische, en functionele verklaringen. Bovendien kunnen fenomenen ook causaal en wetmatig worden uitgelegd. Eén ding is zeker: causale verklaringen op grond van natuurwetten spelen een leidende rol voor de wetenschap. Maar wat is causaliteit precies?
Volgens Hume kan causaliteit omschreven worden als niks anders dan de regelmatige opeenvolging van gebeurtenissen. Volgens prof. Philipse is deze visie niet zonder problemen. Impliceert regelmaat ook automatisch een causaal verband? Een recent onderzoek laat zien dat iemand die twee glazen wijn per dag drinkt slanker is dan personen die dit niet doen. Betekent dit dat we van wijn slanker worden, of zijn er misschien andere factoren, zoals sociaal-economische klasse, die een strak lijf veroorzaken? De correlatie tussen 'wijn' en 'slank' bewijst nog geen causaliteit. Dit voorbeeld laat dus zien dat we erg moeten oppassen met het veronderstellen van wetmatigheden bij causale verbanden.
Herman Philipse's eigen visie op wetenschappelijke verklaringen sluit aan bij de Inference of the best explanation: het vaststellen van de beste verklaring in een reeks van alle mogelijke verklaringen op grond van bepaalde criteria. Een van de meest spannende wetenschappelijke discussies gaat nog steeds om het uitsterven van de dinosaurussen. Zijn zij gestorven door een meteorietinslag of was hun herseninhoud te klein om te overleven? Volgens Philipse is het nu juist interessant dat verschillende verklaringen naast elkaar bestaan. Dit is natuurlijk niet eenvoudig, maar biedt uiteindelijk wel een grote stimulans om tot betrouwbare kennis te komen.
Kijk hier voor de lezing.
Volgende week maandag 22 maart zal Herman Philipse verder gaan met de beschrijving van het complexe wetenschapsveld met de lezing: Empirisme versus wetenschappelijk realisme.
