Lunch good science bad science
Tijdens het vingertje-wijzen dat volgde op de economische crisis kwam iedereen aan de beurt. De bankiers, de politiek, de consument; iedereen en niemand had schuld aan de crash van het kapitaal. Relatief buiten schot bleven de economische wetenschappen. Terwijl je van de wetenschap toch mag verwachten dat zijn kennis ons beschermt voor zo'n diepe valkuil, of in ieder geval een eenduidige analyse kan geven over wat er aan de hand is en hoe het nu verder moet. Econoom en filosoof drs. Liesbeth Noordegraaf-Eelens, auteur van het boek 'Op naar de volgende crisis', spreekt over de economische wetenschappen in de vierde aflevering van de lunchlezingenreeks 'Good science bad science'.
In de economie wordt vaak gebruik gemaakt van modellen. Modellen zijn immers snel en zorgen voor uniformiteit en daardoor zijn ze bij uitstek geschikt als communicatievehikel voor wetenschappers die economie bestuderen, maar ook voor mensen en bedrijven in de economische sector. ??Een veel gebruikt model is het VAR-model, of Value At Risk. Het model is erg populair onder bankiers en toezichthouders. Het VAR-model gaat uit van een normale verdeling met een Gauss-kromme; de welbekende klokvorm. Dit model vertelt hoeveel waarde (bijvoorbeeld) een bedrijf op een gegeven moment op het spel zet. VAR vertelt dan iets over een bepaald risico. In dit geval betekent dat concreet dat het bedrijf bij een VAR van 95% een risico van 5% loopt om zijn hand te overspelen en zijn waarde kwijt te raken. Door risico's te spreiden maak je dit risico, naar aanname van het model, kleiner.
Wat is er nu eigenlijk gebeurd in de economische wereld? In Amerika zijn hypotheken verstrekt volgens dit model. Door een hypotheek met een hoog risico te verstrekken voor een huis met een laag risico, was de aanname dat het totale risico gemiddeld zou zijn. Totdat het VAR-model niet bleek te kloppen, zegt Noordegraaf-Eelens: “Met het VAR-model neem je aan dat risico's normaal verdeeld zijn. Maar dat zijn ze niet. In praktijk volgen risico's het principe van het 'dikke staart model' waardoor de kans dat het misgaat veel groter is.”
Het risicomodel blijkt dus zelf een risico te zijn geworden. De normale verdeling van het VAR-model schat risico's niet goed in en houdt te weinig rekening met de dynamiek van markten. Het gevolg laat zich extra voelen doordat eigenlijk de hele financiele wereld met dit model werkte. Daarom pleit Noordegraaf-Eelens ervoor dat er kritischer naar modellen wordt gekeken. Ze hoeven niet massaal in onbruik te raken, maar in elke situatie moet bekeken worden welk model nou het meest passend is, in plaats van telkens hetzelfde model in te zetten en te hopen dat de situatie zich daaraan aanpast.
Wil je meer weten over valkuilen in de wetenschap? Ga dan naar de website van Studium Generale, of kijk hier de lezing (inclusief uitgebreide discussie) van drs. Liesbeth Noordegraaf-Eelens terug.
