Science Café Utrecht
Na een nat voorjaar is het nu al weken droog in Nederland. Fysisch geograaf dr. Michelle van Vliet (UU) legt in het Science Café over water nog maar eens uit dat we als gevolg van de klimaatverandering te maken krijgen met steeds extremere weersomstandigheden. Daarnaast is er sprake van verslechtering van de waterkwaliteit. Het rivierwater raakt bijvoorbeeld steeds meer verontreinigd, onder andere door afvalstoffen die in onze buurlanden worden geloosd. Al dit vieze water stroomt door Nederland, het 'afvoerputje' van Europa, richting de zee. Een door droogte veroorzaakte lage waterstand verergert dit probleem.
Waarom is dit probleem nu zo groot?
Hoewel er geen twijfel over mogelijk is dat het vervuilde water uit het buitenland een probleem is, kunnen we niet alle schuld op de rest van Europa afschuiven. Rivieren, natuur- en oppervlaktewater raken ook vervuild door mest, pesticiden, chemische stoffen zoals PFAS, medicijnen en microplastics die door Nederlandse industrie, landbouw en huishoudens in het milieu terechtkomen. Er moet iets veranderen. De kaderrichtlijn water verplicht ons om te zorgen voor voldoende water met goede kwaliteit voor huidige en volgende generaties, vertelt jurist prof. Marleen van Rijswick (UU). De eerste deadline om aan deze wet te voldoen was in 2015, maar acht jaar later zijn we het slechtste van alle EU-landen. Tot aan 2027 is er, juridisch gezien, de tijd om orde op zaken te stellen.
Wat als we dit nu wéér niet halen? Van Rijswick vindt het jammer dat alle aandacht uit gaat naar de mogelijke boetes die volgen en de vergunningen die niet meer worden verleend. Dat Nederland dan 'op slot' zou gaan. “Wat we juist erg zouden moeten vinden, is dat de kwaliteit van het water en daarmee de natuur en het milieu achteruitgaan. Dat zou genoeg motivatie moeten geven om maatregelen te nemen,” aldus Van Rijswick. Het uitstellen van maatregelen is overigens in geen enkel geval een goede beslissing, ook niet om geld te besparen. “Als we de problemen die we nu veroorzaken in de toekomst moeten gaan oplossen, zal dat ons vele malen meer gaan kosten”, legt ecohydroloog dr. ir. Ruud Bartholomeus uit.
Oplossingen
Dát er iets moet veranderen, daar zijn de sprekers het over eens. Wat kunnen we doen om ons hoofd boven water te houden? Iedereen kan zelf iets bijdragen door allereerst minder water te verbruiken en bewuster te zijn van verontreinigingen die in onze wateren terecht komen, vindt Van Vliet. Tegels uit je tuin halen en er planten voor in de plaats zetten zorgt dat het regenwater het grondwater kan bereiken. Zet je er een regenton naast, dan hoef je je gieter voortaan niet meer met drinkwater te vullen. Een Nederlander gebruikt gemiddeld 120 liter per dag, dat is in sommige andere landen de helft.
Alle kleine beetjes helpen, maar daarmee komen we er niet, betoogt Bartholomeus. Nederland is een afvoermachine, via sloten en gemalen willen we water van het land richting de zee voeren. Er is een volledige transformatie van het systeem nodig om te zorgen dat we overtollig neerslagwater kunnen vasthouden, om op een later moment te kunnen gebruiken. Daarnaast moet er veel meer water gerecycled worden. Deze transformatie zal niet zonder slag of stoot gaan, erkent Bartholomeus: de veranderingen zullen in verschillende sectoren veel pijn gaan doen.
Het is dus hoog tijd dat we onze kop uit het zand halen en op zoek gaan naar alternatieven. Burgers, boeren en industrie moeten allemaal bij zichzelf ten rade gaan welke maatregelen ze moeten nemen. Dat de maatregelen pijn gaan doen staat buiten kijf, maar er is geen ruimte meer om niets te doen.
