Weet wat je eet
Om antwoord op deze vraag te krijgen, gingen we bij restaurant De Zware Jongens in gesprek met cultuurhistoricus Jon Verriet over de geschiedenis van eten in Nederland. Hoe hebben buitenlandse keukens hun weg naar Nederland eigenlijk gevonden? En wat leert ons dat over hoe wij naar vreemde (eet)culturen kijken? Daarnaast spraken we met media- en cultuurwetenschapper dr. Reza Kartosen-Wong over representatie en de rol van eten in films.
Historische en technologische ontwikkelingen
De koloniale geschiedenis van Nederland speelt een belangrijke rol in de introductie van buitenlandse keukens in Nederland. In het begin van de twintigste eeuw kwamen de eerste smaakmakers vanuit de koloniën naar ons koude kikkerlandje. De Hollandse pot kreeg door verschillende specerijen ineens een enorme upgrade. Rode kool werd gemaakt met kruidnagel en bij bloemkool ging steevast een blokje nootmuskaat. Daarnaast waren er ook andere invloeden. De intreding van Franse migranten zorgde ervoor dat er Franse chefs in de keukens van restaurants kwamen te staan, waardoor recepten werden aangepast. Je ziet ook een omslagpunt na de Tweede Wereldoorlog, vertelt Verriet. Door technologische ontwikkelingen konden exotische vruchten zoals ananas langer ingeblikt worden waardoor het veel makkelijker werd ander voedsel in Nederland te eten. Daarbij werden we als land welvarender en gingen steeds meer burgers reizen om vervolgens inspiratie mee naar huis te nemen.
“Ongevaarlijk avontuur”
Ook huishoudelijke tijdschriften gingen hiermee aan de haal. De Margriet kwam in de jaren '60 met de rubriek ‘ongevaarlijk avontuur’ waar buitenlandse recepten gedeeld werden. Was het gerecht toch te pittig? Dan gebruikte je toch gewoon tomatensaus in plaats van een chilipeper? Geen gember in huis? Mosterd is ook een optie! Op die manier werden buitenlandse gerechten toegankelijk en eigen gemaakt en ontstond er een bepaalde beeldvorming over buitenlands eten. Hieruit blijkt dat we wel interesse hebben in het eten, maar niet in de cultuur erachter, volgens Verriet. Zo vertelde de oprichter van Conimex bij zijn pensioen dat het eens tijd werd om voor het eerst naar Indonesië te reizen om te ontdekken hoe alles daar écht smaakt. De gerechten hadden in ons land namelijk letterlijk en figuurlijk een Hollands sausje gekregen.
Eten verbindt
Het is een contrast met hoe Nederlandse Aziatische jongeren naar hun eten en cultuur kijken, blijkt uit het verhaal van Kartosen-Wong. In zijn promotieonderzoek heeft hij deze jongeren geïnterviewd om meer inzicht te krijgen in de ontwikkeling van een pan-Aziatische identiteit. Chinese en Indonesische jongeren voelen zich vaak niet gerepresenteerd in de Nederlandse media. Uit de gesprekken kwam naar voren dat eten voor hen voor herkenning staat. Het staat voor liefde, verbinding en communicatie. Eén van de eerste vragen die een ouder vaak stelt is: heb je al gegeten? Of, wat heb je gegeten? Op die manier tonen Aziatische ouders interesse. Ze zeggen niet voor niets dat liefde door de maag gaat. Deze jongeren kunnen zich dus beter vinden in de Aziatische eetcultuur.
Herkenning in films
Die herkenning zie je ook terug in Zuid Koreaanse en Japanse films. Daar ligt de focus vaak op eten. Niet alleen als het gaat om de story line, maar ook bij het camerawerk. Bij scenes in een restaurant of op een markt wordt er echt de tijd genomen om goed in te zoomen op alle lekkernijen die voorbij komen. Daarbij zijn de personages in de films heel erg van belang. Door de representatie van Aziatische acteurs hebben Nederlandse Aziatische jongeren een gevoel van thuis komen wanneer zij deze films kijken.
Food shaming
Nieuwe smaken proberen vanuit de wereldkeuken is natuurlijk heerlijk, maar meer openstaan voor elkaars culturen helpt ook. Zo vertelde Kartosen-Wong over het begrip food shaming. Een voorbeeld hiervan is een Aziatisch jongetje dat tijdens de lunch op school noedels meekrijgt terwijl zijn klasgenoten een boterham met hagelslag aan het verorberen zijn. Je kunt dan scheve gezichten verwachten en opmerkingen als ‘dat ziet er gek uit’. Kinderen herkennen zich er misschien niet in, maar dat hoeft niet te betekenen dat het fout is. Leer kinderen dat ander eten niet vies is en dat het juist leuk is om interesse te tonen in elkaars gerechten en eetculturen. Daar kunnen wij als volwassenen trouwens ook van leren.
