5 tips voor een meesterlijke presentatie

Barack Obama staat nu bekend om zijn goede speeches, maar dit was niet altijd zo. Nog geen 8 jaar geleden werd hem verteld dat hij een politieke carrière wel kon vergeten, omdat de pers hem omschreef als een saaie, humorloze, houterige spreker. Kunnen we hieruit concluderen dat het geven van een goede voordracht te leren is? Volgens Jeroen Heun, trainer en coach op het gebied van effectief en overtuigend communiceren, wel. 'Vergelijk het met voetbal. Iedereen kan beter leren voetballen, maar niet iedereen zal in het 1^e van Ajax komen'. Heun heeft 5 belangrijke tips voor het geven van een meesterlijke presentatie.

1. Vertel een verhaal

Een narratief, oftewel een verhaal, zorgt ervoor dat het publiek zich kan identificeren. Heun noemt de aloude techniek van het raadsel als een goede opbouw. 'Begin met een raadsel of mysterie, want dan blijft het publiek luisteren tot het juiste antwoord'. Neem de politieserie Baantjer: altijd dezelfde verhaalopbouw, maar toch blijven mensen kijken. Elke aflevering begint met een moord, maar wie heeft dit gedaan? Vervolgens komen er mogelijke daders voorbij, de buurvrouw of de ex bijvoorbeeld. Die blijken onschuldig , maar daarna komt de aap uit de mouw: het was de neef (of de boze buurman). Het mysterie wordt uitgelegd en op zo'n manier hou je een spanningsboog en blijft het publiek geboeid. Deze tactiek volgen meer tv-series, denk aan House of zelfs Scooby Doo.

2. Trek de aandacht

'Je verhaal of idee kan nog zo goed zijn, zonder aandacht ben je verloren. Besteed disproportioneel veel tijd aan het begin van je presentatie. Het midden geloven mensen vaak wel, maar aandacht trekken doe je vooral aan het begin' aldus Heun. Dit kan door een retorische vraag, een anekdote, humor, provocatie of door een persoonlijke ontboezeming. Inspiratie voor aandachtstrekkers kan je halen uit TED filmpjes, zoals de talk van Pamela Meyer over liespotting.

3. Maak het onvergetelijk

Jamie Oliver komt bij zijn TED talk met een kruiwagen vol suikerklontjes op en leegt deze op het podium. Hij gaat er zelf middenin zitten en graait tussen de suikerklontjes. Oliver wil concreet maken hoeveel suiker kinderen binnen krijgen door melk. Duidelijker en beeldender dat dit kan het bijna niet, onvergetelijk dus.

4. Betrek het publiek

Heun: 'Voordat ik deze lezing begon, heb ik aan wat mensen in deze zaal gevraagd wat ze verwachten van deze presentatie. Hierdoor kan ik mijn lezing aanpassen op hun verwachtingen'. Het publiek, dat is waar het allemaal op draait bij een presentatie. Maak hen onderdeel van je verhaal, door ze actief mee te laten doen. 'Wanneer je een presentatie geeft, moet het publiek niet het gevoel hebben dat jij daar staat, omdat je je eigen stem graag hoort, maar omdat je iets te vertellen hebt, wat over hun gaat, waar zíj iets mee kunnen', drukt Heun ons op het hart. Het verhaal is dus vóór het publiek.

5. Sluit inspirerend af

'Dit was het dan'. Een veelgemaakte fout door studenten, maar ook door mensen in het bedrijfsleven. Als je zo een presentatie afsluit, haal je je hele verhaal naar beneden. Obama is een ster in het goed afsluiten van speeches. Hij maakt gebruikt van de drieslag. 'Heerlijk, helder, Heineken' is een drieslag. Je punt maken met drie argumenten, dat spreekt het publiek het meest aan. Ook al heb je eigenlijk vier argumenten, noem de drie belangrijkste. Contrast is een andere sterke manier om een lezing inspirerend af te sluiten. Maak een vergelijking tussen verleden en heden, tussen wat je wél wilt en niet wilt, zoals Obama deed in één van zijn speeches: We willen niet alleen goed onderwijs voor de rijken, we willen goed onderwijs voor iedereen'. Heun: 'Ik vraag mezelf af: wanneer ik mijn publiek één zin mee naar huis mag geven, welke zal dit dan zijn? Hiermee sluit ik mijn lezing af'.

Speechen in en voor de wetenschap

Het lijkt erop dat een paar vaste ingrediënten samengevoegd een perfecte speech opleveren. Speeches schrijven wordt nu nog gezien als iets wat alleen mensen kunnen, maar zullen computers in de toekomst niet de perfecte speech kunnen schrijven, als ze zich houden aan een aantal principes? Er zijn al analyses van speeches aan de hand van een aantal basisprincipes, zoals het gebruik van metaforen, herhaling, pauzes, bekende teksten uit literatuur en politieke referenties.

Een andere, al eeuwenoude vraag, is of retoriek thuishoort op de universiteit. Is het geen misleiding en moeten we deze practical skillsniet gewoon buiten onze studie leren? Of is overredingskracht ook een vak wat hoort bij onderwijs? Op dit moment heeft de universiteit te weinig ruimte voor deze en andere praktische vaardigheden, maar misschien is dit een gemiste kans en draagt het eraan bij dat de communicatie van wetenschap naar publiek vaak weinig effectief blijkt.