Onder de vlag van haar stageproject sprak Didi van Trijp in het voorjaar van 2014 een aantal wetenschappers over hun citizen science-projecten. Deze week ir. Ansa Fiaz van Vliegkunstenaars.
Wat gebeurt er eigenlijk als een vogel opstijgt of landt? En hoe zit dat bij een libel? Deze bewegingen gaan vaak zo snel dat je niet kan registeren hoe ze precies verlopen. Het project van de Vliegkunstenaars biedt inzicht in dit proces. Dat doen ze door met een high-speed filmcamera vliegende dieren te filmen, om vervolgens de beelden in slow motion te bekijken. Zo kan je vliegbewegingen tot in detail bestuderen. En onderzoekers kunnen zo ideeën opdoen over nadere studie naar vlieggedrag. Het project loopt helaas inmiddels niet meer, maar de resultaten blijven wel te bewonderen op de website.
Vliegonderzoek
Het idee om dit project op te starten en uit te voeren ontstond in de jaren voorafgaand aan de finale van de Academische Jaarprijs in 2010. Het was in het begin echter nog geen concreet idee; de initiatiefnemers wilden iets doen met communicatie van wetenschap, betrekken van burgers bij de wetenschap en bijdrage aan het eigen vliegonderzoek. Uiteindelijk kreeg het project de vorm van een cursus, waarin een honderdtal deelnemers les kreeg in high-speed filmen met een consumenten high-speed camera. Deze is simpel maar kan gemakkelijk prachtige high-speed filmpjes maken. Samen schoten de deelnemers filmpjes, die ze vervolgens met elkaar en de wereld deelden op de website. Het vastleggen van vluchten is nog nooit eerder op zo'n grote schaal vastgelegd. Het project is in 2013 gestopt: de teamcaptain, prof. dr. David Lentink, vertrok naar Amerika en het project was onder andere onderdeel van zijn onderzoek naar vlieggedrag van insecten en vogels. Er namen uiteindelijk 460 mensen deel aan het project. Zij hebben het eerste jaar enthousiast de cursussen gevolgd en camera's geleend om high-speed beelden te maken. Het tweede en derde jaar was de opkomst een stuk lager, ook vanwege het slechte weer. Wel waren ze allemaal erg enthousiast over het project en het feit dat ze daadwerkelijk een bijdrage konden leveren aan de wetenschap. Fiaz denkt dat de deelnemers door dit project, waarbij ze nauw samenwerkten met wetenschappers, een duidelijk beeld hebben gekregen van wetenschap. Ze ondervonden aan den lijve dat het vaak hard werken is en dat het niet altijd lukt bij de eerste poging. Er komt meer bij kijken dan men in eerste instantie denkt.
Kunstige vliegers
Elke deelnemer kreeg tijdens de cursus uitleg over hoe vliegen werkt. Tijdens dit onderdeel bleek dat veel deelnemers geïnteresseerd waren in het achterliggende concept en graag wilden begrijpen en weten hoe dat precies werkte. Daardoor lag de nadruk niet op het schieten van mooie plaatjes, maar juist op het laten zien dat het alledaagse in de natuur interessant kan zijn als je er met een bepaalde blik naar kijkt. Zo kwamen ze erachter dat insecten best klunzige vliegers zijn, iets dat voorheen nog niet zo bekend was. Het natuurlijk vlieggedrag van vogels en insecten vormt wel een inspiratiebron voor toekomstig onderzoek. Fiaz denkt dat burgers steeds meer betrokken zullen zijn bij wetenschap, indirect of direct. Dit omdat er steeds meer aandacht wordt besteed aan waar het publieke geld aan wordt uitgegeven, denk hierbij aan de opkomst van crowdfunding. Wetenschappers worden daardoor gestimuleerd om er voor te zorgen dat het algemene publiek weet waar ze mee bezig zijn en of hen er zelfs bij te betrekken. Daarnaast gelooft Fiaz dat het op bepaalde gebieden juist heel nuttig en interessant kan zijn om burgers bij de wetenschap te betrekken. Zij kunnen, zoals dit project laat zien, veel data verzamelen en dit was de onderzoekers niet gelukt zonder hun bijdrage. Daarvoor hadden ze niet genoeg mankracht en het had veel geld gekost. Tot slot stelt Fiaz dat burgers met een andere blik kijken naar een bepaald onderwerp of onderzoeksproject, wat weer verrassende nieuwe data en ideeën kan opleveren.
Meer lezen over citizen science?
Bekijk de voorgaande blogs in deze serie:
> Inleiding citizen science
> Muziek-app 'Hooked!'
> Oorwurmen (Hooked! stond ook op Festival deBeschaving)
> Tuinvogeltel-app
> Spel van de Gouden Eeuw
> Tel de zon
> Ja, ik wil!
> Fosfaat forever (De Plastap stond ook op Festival deBeschaving)
> Plastap
