De beroemde neuroloog Oliver Sacks schreef over zijn geurverlies: "Sense of smell? ... You don't normally give it a thought. But when I lost it ... Life lost a good deal of its savour – one doesn't realise how much 'savour' is smell. You smell people, you smell books, you smell the city, you smell the spring – maybe not consciously, but as a rich unconscious background to everything else." Hoe valt de kracht van geur te verklaren?

Geur en smaak zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Toch is de manier waarop ze binnenkomen in onze hersenen anders. Smaak komt via een flinke omweg bij de primaire smaakcortex terecht. Daar wordt bepaald om welke smaak het gaat. Je geurreceptoren staan via een speciale zenuwbaan, de olfactorische zenuw, in directe verbinding met het geurgebied in je brein. En dat deel ligt vlak naast je emotionele geheugen. Niet zo gek dus dat geur een belangrijke prikkel in ons leven is: het is sterk gekoppeld aan gevoelens, beïnvloedt ons sociale gedrag en waarschuwt voor gevaar. Én het is van onmisbaar belang voor onze smaakbeleving. Probeer maar eens iets goed te proeven terwijl je je neus dichtknijpt.

Het verlies van je reukzin, anosmie, is veel schadelijker dan we denken

Als je geurreceptoren in het slijmvlies van je neus, de olfactorische zenuw, of het geurgebied van je brein niet goed werken of kapot zijn, bijvoorbeeld door een ongeluk of ziekte, kan dat grote gevolgen hebben, leggen reuk- en smaakwetenschappers dr. Sanne Boesveldt en Parvaneh Parvin van Wageningen Research & University (WUR) uit. "Het verlies van je reukzin, anosmie, is veel schadelijker dan we denken. Het leidt tot sociale uitsluiting, omdat uit eten gaan met vrienden bijvoorbeeld een stuk minder leuk is. Je kan je partner, je kind en jezelf niet meer ruiken, wat tot lastige situaties kan leiden. Zoals te lang rondlopen in een stinkend T-shirt, of de poepluier van je pasgeboren baby niet opmerken. Maar ook gevaar herkennen is lastig: een brandlucht ruik je dan ook niet."

"Een patiënt met anosmie omschreef het verlies van reukzin als leven achter glas," vertelt Boesveldt. "Je kan aan alles meedoen, niemand ziet iets aan je, maar toch maak je een groot deel niet mee. Je bent er niet echt bij." Dat geldt voor alle aspecten in het leven.

Leven zonder geur is kleurloos. Daarom zetten Boesveldt en Parvin zich in om de smaakbeleving van patiënten met anosmie zoveel mogelijk te verbeteren. "Genieten van eten is superbelangrijk," aldus Parvin. "Het zorgt er niet alleen voor dat je beter en gezonder eet, maar ook dat je kwaliteit van leven een stuk hoger is." Samen ontwikkelen ze een uitgebreide receptendatabase voor mensen die geen of een verminderde reukzin hebben. "Een Netflix voor recepten die tóch lekker smaken," aldus Boesveldt. Een flinke uitdaging, omdat er niet één soort patiënt bestaat: "Je hebt mensen met anosmie die hun reukvermogen volledig kwijt zijn, maar er zijn ook mensen waarbij de reukzin gedeeltelijk weg is of vooral vervormd is, bijvoorbeeld na corona."

Hoe werkt het? Boesveldt en Parvin zoeken zoveel mogelijk deelnemers die recepten op verschillende aspecten beoordelen. Proeven, smaakbeleving en daarmee het plezier in eten bestaat voor een groot gedeelte uit geur, maar niet alleen. Textuur, temperatuur, kleur en de smaken zoet, zout, zuur, bitter en umami die je met je tong proeft, dragen hier ook aan bij. Samen vullen we zo een database met recepten waaruit patiënten met reukverlies of veranderingen in hun reukvermogen aanbevelingen krijgen en kunnen kiezen voor een gerecht dat het beste past bij hun voorkeuren en profiel.

Je kunt kiezen uit drie vragenlijsten, die allemaal bestaan uit het beoordelen van zes verschillende gerechten: een voorgerecht, een koud gerecht, drie warme gerechten en een toetje. Je mag één vragenlijst invullen, maar alle drie natuurlijk ook. Succes!

Ga naar Vragenlijst 1

Ga naar Vragenlijst 2

Ga naar Vragenlijst 3