“We zetten in op buiten en actief bezig zijn, contact met de dieren en met mensen”, aldus Petra Colpaert in NRC. Colpaert is directeur van het Penitentiair Landbouwcentrum (PLC) in Ruiselede, België. Hier zitten gedetineerden hun straf niet uit, maar moeten ze werkdagen maken op de boerderij, kunnen ze een opleiding volgen en krijgen ze begeleiding bij het terugvinden van een plek in de samenleving. Bjorn, sinds anderhalf jaar verblijvend in het PLC, vertelt: „Ik heb meer bereikt in anderhalf jaar hier, dan in alle jaren erbuiten.”
Een voorbeeld voor verbetering
Tot op heden is deze instelling in België de enige in zijn soort. Dat moet veranderen. De Belgische regering trekt de komende jaren extra geld uit voor kleinschalige detentie naar model van het PLC en Scandinavische ‘boerderijgevangenissen’. Vijftien detentiehuizen worden gebouwd, waar veroordeelden met een straf korter dan drie jaar terechtkunnen. Niet op het platteland, maar in stedelijke gebieden.
Het ontwerp van deze bewaringshuizen moet recidive en draaideurcriminaliteit voorkomen door terugkeer in de maatschappij vanaf dag één centraal te stellen. Belangrijk is om contact met de gemeenschap buiten de nor niet te verliezen. ‘Binnen’ en ‘buiten’ worden daarom niet strikt van elkaar gescheiden. “Geen tralies, geen hoge muren, maar persoonlijke begeleiding en binding met de omgeving. Bedrijven uit de buurt die hun vacatures niet ingevuld krijgen, kunnen bijvoorbeeld in contact worden gebracht met gevangenen”, schrijft NRC. Denemarken probeerde een dergelijke hervorming al eerder uit. In de laatste fase van hun detentie woonden gedetineerden samen met studenten. En het werkte, het percentage terugvallers daalde met 21%.
Gedetineerden van het PLC zijn al overtuigd. Uit andere hoeken klinkt echter nog kritiek op de hervormingen. Kleinschalige detentiehuizen zullen de overbevolking in de bak niet oplossen. „Wij pleiten er juist voor dat er mínder gestraft moet worden, terwijl de detentiehuizen nu gebruikt worden om méér mensen vast te zetten.”, aldus gevangenisdirecteur Hans Claus.
De bak buiten België
Niet alleen in België, maar ook hier is het gevangeniswezen aan verbetering toe. Criminoloog dr. Anne-Marie Slotboom (VU), deed onderzoek naar vrouwengevangenissen in Nederland. “Je gaat hier redelijk gezond naar binnen, en komt er met rugklachten, enorme stress en een minderwaardigheidscomplex weer uit.”, vertelde Slotboom. Het gebrek aan beleid, gecombineerd met bezuinigingen, zorgt ervoor dat de situatie voor vrouwen tussen de muren te wensen overlaat.
Moet gevangenisstraf dan in zijn geheel afgeschaft worden? Tijdens Betweter Festival 2019 brachten wij deze vraag voor het voetlicht. Criminoloog prof. Miranda Boone (LEI) en fotograaf Jan Banning gingen met elkaar in gesprek. Aan de hand van een schrijnend verhaal uit Georgia bespraken zij het nut van de nor. Hoe effectief zijn gevangenissen wereldwijd? Hoe gaat het er buiten de Benelux aan toe in het huis van bewaring? Kunnen we nadenken over alternatieven? Kijk de opname hier terug.
