Het is de ultieme relaxte zondagmiddag: een knisperend haardvuurtje, warme sokken en een mooi boek erbij. Zeker nu Nederland een week lang bedekt was onder een dikke laag sneeuw, werd er flink gestookt. Maar heb je wel eens stil gestaan bij de invloed van al dit verbrandde hout op onze luchtkwaliteit?
Op 15 januari kopte de Volkskrant dat particuliere houtstook verantwoordelijk is voor maar liefst 23 procent van de totale fijnstofuitstoot in ons land. Dit is aanzienlijk meer dan de geschatte 10 procent in 2018. Volgens het RIVM valt het verschil toe te schrijven aan een nieuwe manier van rekenen. In het verleden werd enkel gekeken naar de vaste fijnstofdeeltjes die direct vrijkomen bij het verbranden van hout. Echter, bij houtstook komt er ook een zekere hoeveelheid gas vrij, dat vervolgens in contact met de buitenlucht alsnóg wordt omgezet naar vaste deeltjes. Vanaf nu wordt ook dit zogeheten condenseerbaar fijnstof meegenomen in de berekening.
FIJNSTOFDEELTJES, HOE EN WAT?
Hoe gezellig ook, die knusse open haarden en houtkachels zijn dus niet de meest verantwoorde óf gezonde manier om weer op te warmen. Want naast het feit dat het hout stoken an sich al niet duurzaam is, komt er ook een grote hoeveelheid CO2 en schadelijke fijnstoffen vrij. Fijnstoffen zijn microscopisch kleine stofdeeltjes van allerlei samenstellingen die onze lucht verontreinigen. Naast verkeer, industrie en landbouw, vormt huishoudelijke houtverbranding een aanzienlijke bron van luchtvervuiling in Nederland.
Fijnstoffen hebben niet alleen een effect op de luchtkwaliteit zelf, maar daarmee ook op onze gezondheid. Vooral mensen met een kwetsbaar gestel, zoals kinderen, ouderen en longpatiënten, hebben last van fijnstofdeeltjes. In de lezing ‘It’s in the Air’ vertelt prof. Jordi Sunyer (University Pompeu Fabra Barcelona) dat deze negatieve effecten zich niet beperken tot de longen, maar zelfs de hersenontwikkeling kunnen aantasten. Hoe kleiner het fijnstofdeeltje, hoe groter het negatieve effect op ons lichaam.
HOOPVOL TOEKOMSTBEELD
Er gloort ook hoop aan de (vervuilde) horizon: de afgelopen decennia is de lucht in Nederland steeds schoner geworden. Hoewel de absolute uitstoot van fijnstof nu naar boven is bijgesteld, volgen we nog steeds de dalende trend die zichtbaar is sinds 2005. Hiermee worden naar verwachting nagenoeg alle Europese emissiedoelen voor 2030 gehaald. Ook het (gematigd) positieve effect van de lockdown op de totale luchtvervuiling en op de hoeveelheid fijnstof in de lucht stemt hoopvol.
Toch, benadrukt prof. Bert Brunekeef (IRAS, UU) in diezelfde lezing ‘It’s in the Air’, is elke dosis fijnstof, hoe klein ook, schadelijk. Het vervangen van verouderde houtkachels en haarden is één van de goedkoopste manieren om luchtvervuiling door fijnstof nog verder terug te dringen, stelt het Schone Lucht Akkoord.
Wil je nou toch lekker knus voor de open haard zitten in de toekomst? Youtube biedt zeer realistische, knisperende haardvuurtjes aan: verantwoorde sfeer gegarandeerd!
