Chasing Ice(2012) is het duidelijkste, mooiste en meest angstaanjagende bewijs voor klimaatverandering dat je kunt zien. In de reeks 'Movies & Science' draaiden we deze documentaire van natuurfotograaf James Balog, die de effecten van de opwarming van de aarde in beeld wil brengen. Hij installeerde tientallen camera's op Groenland, IJsland en Antarctica, die drie jaar lang bleven staan en ijsmassa's fotografeerden. Van de duizenden plaatjes maakte Balog timelapses, die pijnlijk duidelijk maken hoe het ijs in rap tempo smelt. Kunnen we er nog wat aan doen?
Moeilijk en ongemakkelijk
Bij een documentaire over klimaatverandering zul je ongetwijfeld denken aan Al Gore's Inconvenient Truth uit 2006. Hij presenteert hierin harde wetenschappelijke feiten, Balog gaat daarentegen in Chasing Ice uit van de kracht van het beeld. En dat is op zich een logische stap. Ondanks de wetenschappelijke consensus zijn er toch nog tal van mensen die klimaatverandering ontkennen of denken dat het allemaal wel meevalt. Het is niet alleen een 'ongemakkelijke waarheid' om maar in Gore's termen te blijven, maar ook een abstract probleem. Grafieken, computermodel analyses en uitgebreide rapporten zeggen veel, maar toch ook weer helemaal niks. En een halve graad opwarming, wie voelt dat? Maar de gletsjers liegen niet.
Zien is geloven
“Het eerste wat mensen aan mij vragen als ik terugkom van expeditie is of ik er iets van hebt gemerkt,” vertelt poolonderzoeker dr. Jan Lenaerts (Polaire Meteorologie, UU) in het nagesprek. Maar als je drie of zes weken op Antarctica in een tentje bivakkeert is het vooral ontzettend koud. Wat je ervaart is weer, en geen klimaat. Zelf heeft hij de film al zo'n vijf keer gezien, maar blijft naar eigen zeggen met open mond naar het natuurschoon kijken. Vooral de laatste scène (zie hieronder), waarin we zien hoe een stuk ijs ter grootte van Manhattan afbreekt, maakt een onuitwisbare indruk. Dat is meteen wat de film zo sterk maakt: hij zorgt voor awareness en hopelijk een mentaliteitsverandering bij het publiek. Wegkijken wordt zelfs voor klimaatontkenners wel heel lastig.
IJskoude waarheid
Ondanks de prachtige beelden van het ijs, kun je er ook neerslachtig van worden. Wat hebben we als mensheid de aarde aangedaan en kunnen we het nog stoppen? Zelfs als we nu geen extra CO2 meer uitstoten blijft het wel nog twee tot drie eeuwen in de atmosfeer, de opwarming is niet meer tegen te gaan. Maar met de juiste maatregelen hebben we het over 1,5 graad in de 50 jaar, doen we niks dan moet je denken aan 5 graden. Gletsjers zullen niet meer bestaan. Lenaerts heeft goede hoop voor de klimaatconferentie eind november in Parijs. China en de VS waren voorheen terughoudend, maar hebben aangegeven zich aan strenge uitstooteisen te gaan houden. Het is te hopen dat alle wereldleiders Chasing Ice hebben gezien. De tijd van het achterover leunen en op de lange baan schuiven is al lang voorbij.
Chasing Ice is te zien op Netflix. James Balog gaat nog altijd door met zijn project Extreme Ice Survey. Op 2 november kijken we de film Carbon Nation en praten we na met scheikundige prof. dr. Petra de Jongh over duurzame alternatieven voor fossiele brandstoffen. Kunnen we naar een CO2-uitstoot van nul en hoe doen we dat dan?
