Sportzomer
Nu het misschien wel grootste sportevenement ter wereld voor de deur staat, het Wereld Kampioenschap voetbal, dringt de vergelijking zich weer aan ons op. Waarom worden voetbal en religie vaak aan elkaar gekoppeld? Is er inderdaad een verband? Zo ja, waar bestaat het verband uit? Antropoloog en ex-S.V. Heerenveenspeler prof. dr. Yme Kuiper ging tijdens de tweede lezing in de reeks Sportzomer uitgebreid op het onderwerp in. Voetbal is geen nieuwe religie, het is een platform waarop religie tot uitdrukking komt.
Overeenkomsten
Dat voetbal en religie met elkaar in verband gebracht worden is niet raar. Een hoop dingen die we in religie zien, gebeuren ook op of rondom het voetbalveld. Een goed voorbeeld daarvan is het vereren van idolen. Virtuoze spelers en trainers kunnen lang na hun vertrek bij een club of nationaal elftal rekenen op onschadelijke status die diepe respect afdwingt, zelfs bij fans die de speler of trainer in kwestie nooit hebben zien voetballen. Denk aan de status van spelers als Diego Maradonna in Argentinië, Marco van Basten (a.k.a. San Marco) in Milaan of Edison Arantes do Nascimento (a.k.a. Pelé) in de hele wereld. Daarnaast spelen rituelen zowel in religies als voetbal een rol. Het omkleden, de manier van het veld opgaan, het vieren van doelpunten...vaak gebeurt dit in specifieke volgorde of op een specifieke manier, waar allerlei irrationele ideeën achter schuilgaan.
Voetbal als platform
Toch is Kuiper geen voorstander voetbal als religie te interpreteren. Het is veel meer een platform waarop onderwerpen gerepresenteerd worden die in de maatschappij spelen. Religies en religieuze gebruiken worden vanuit de samenleving het veld mee opgenomen. Als platform van de maatschappij vind je in voetbal naast religieuze ook politieke onderwerpen terug. Een mooi voorbeeld daarvan is het voetbal in de gevangenis op Robbeneiland tijdens het Zuid-Afrikaanse Apartheidsregime. In het boek More Than Just a Game. Football v Apartheid beschrijven de auteurs hoe de gevangen Zuid-Afrikanen voetbal gebruikten om te tonen dat ze leiding konden geven. Competities werden gevormd, administraties, commissies die protesten behandelden, scheidsrechters werden opgeleid, enz. Voetbal is een allegorie van het leven. Pijn, hoop, verdriet, vreugde, geloof en zelfs liefde horen er allemaal bij.
Wil je de lezing van prof. dr. Kuiper terugzien? Kijk dan op de website.
