Broodje aap en Brood geeft energie
Dr. Jaap Lancee begint deze vierde lunchlezing, op 4 maart 2009, in de serie 'Broodje aap' met enkele fabels over slapen en slapeloosheid. Lancee is als docent en onderzoeker verbonden aan de Universiteit Utrecht en doet onderzoek naar nachtmerries en slapeloosheid. Hij kopt al meteen de algemene aanname in dat je per nacht minstens acht uur slaap moet hebben, evenals de aanname dat je door erg slaaptekort gek of psychotisch kan worden. Hoe het dan wel zit met deze aannames legt hij in zijn verdere lezing uit.
Gemiddeld slapen mensen zeven tot zeveneneenhalf uur per nacht. Echter, er is grote variatie tussen de mensen. Sommigen kunnen prima af met gemiddeld vijf uur slaap, anderen hebben meer nodig. Slaap kent verschillende slaapcycli. De slaap begint in stadium één, zakt af tot stadium vier om vervolgens weer terug te gaan naar stadium één en te eindigen in de REM-slaap.
Tijdens de waaktoestand is je hersenfunctie erg actief. Naarmate je dieper slaapt, neemt deze activiteit sterk af. In stadium vier is er sprake van een 'slow-wave'. Dit is ook de fase waarin je daadwerkelijk uitrust. Stadium vier duurt gemiddeld vier tot vijf uur en is belangrijk voor de korte termijn. Met alleen stadium vier slaap kun je de volgende dag prima functioneren. Dan heb je voldoende aan vijf uur slaap. In de REM-slaap is je hersenactiviteit een stuk hoger. In dit stadium zitten de visuele, actieve dromen. De functie van REM op korte termijn is niet bekend. Men verwacht dat op langere termijn de REM-slaap wel functioneel is, maar daar is nog veel onzekerheid over. Kortom, korte slapers kennen vooral stadium vier slaap. Zij slapen dus erg efficiënt. Lange slapers daarentegen hebben meer REM-slaap.
Gemiddeld heeft 20% van de Nederlandse bevolking een slaapstoornis. Er zijn veel verschillende soorten slaapstoornissen, waarvan insomnie de bekendste is met een prevalentie van 5-10%. Slaapapneu, rusteloze benen en nachtmerries zijn andere vormen van slapeloosheid met een respectievelijk lagere prevalentie.
Mensen met insomnie hebben moeite met inslapen of doorslapen en raken daardoor niet uitgerust. Voor onderzoek wordt aan deze definitie toegevoegd dat deze problematiek minstens 1 maand moet spelen, dat er een minimale inslaaptijd van 30 minuten is en de slaapefficiëntie minder dan 85%. Insomnie hangt soms samen met depressie en angst. Vroeger was men ervan overtuigd dat insomnie niet op zichzelf stond, maar een gevolg was van iets anders, zoals bijvoorbeeld depressie. Tegenwoordig wordt insomnie wel als een onafhankelijke kwaal gezien.
In zijn onderzoek biedt Lancee, aan mensen met insomnie, behandeling via internettraining aan. Hij vergelijkt hierin de effecten van internettraining met de effecten van een zelfhulpboek. Er is om een aantal redenen gekozen voor een internettraining. Allereerst is de stap naar internettraining minder groot en laagdrempeliger, dan de stap naar de huisarts.Deze geven vaak slaapmiddelen, die op lange termijn niet helpen. Daarnaast zijn oefeningen tegen slapeloosheid erg gemakkelijk uit te voeren en kunnen die dus ook via het internet worden aangeboden.
Uitgangspunt van deze internettraining is cognitieve gedragstherapie. Dit is de meest effectieve behandeling van insomnie en geeft op korte en lange termijn de beste uitkomst. Deze therapie bestaat uit een combinatie van verschillende behandelingen, zoals onder andere het slaapdagboek, psycho-educatie, verandering van slaapgewoonten en slaapbeperking.
Tot slot benadrukt Lancee dat acht uur slaap echt niet noodzakelijk is. De meeste mensen denken dat ze acht uur nodig hebben, terwijl ze uiteindelijk maar zeseneenhalf uur per nacht slapen. De rest van de tijd liggen ze dus wakker. Daarnaast kunnen we best een nacht doorhalen. Dit is niet perse ongezond. De stress die erbij komt kijken wel.
Meer informatie over slapen, slapeloosheid en behandeling kunt u vinden op:
www.insomnie.nl
www.allesoverdromen.nl
www.slaapproblemen.org
