Toen ik bij de Consumentenbond werkte, hadden we lange discussies. Waarom zouden we afwasmachines testen, terwijl ze water en energie verkwisten? Uiteindelijk concludeerden we dat consumenten nu eenmaal afwasmachines kopen, dus wil je onderzoeken hoeveel water en energie elk apparaat verbruikt en in elk geval vaststellen welke machine de beste keus is. Als compromis werd onder de onderzoeken vermeld, dat afwassen met een teiltje nog steeds het beste was voor het milieu (en uw portemonnee).
Dat is nog geen 15 jaar geleden. Sindsdien werden de machines zuiniger en versloeg het apparaat qua energie en watergebruik het eenvoudige teiltje. Maar recent is dat advies weer bijgesteld. Toch weer het teiltje pakken! Zwalkbeleid? Neen, de wereld verandert. Door het opraken van de grondstoffen op een manier die we niet eerder voor mogelijk hielden en de afname van de levensduur van de apparaten die we ook niet eerder voor mogelijk hielden. Een Miele gaat nog wel 25 jaar mee, maar ga naar de winkel, je zult horen dat de gemiddelde levensduur van een wasmachine nu op 5 tot 10 jaar wordt geschat. Machines zijn door die korte levensduur en de kosten voor grondstoffen te belastend aan het worden voor de aarde.
Deze kleine anekdote dient hier om aan te geven dat duurzaamheid een moving target is. Waar de schijf van vijf nu al tientallen jaren meegaat - het menselijke lichaam heeft nu eenmaal een bepaalde hoeveelheid voedingsstoffen nodig - is er helaas geen eenvoudig advies voor wat het beste is voor het milieu.
Misschien iets om in gedachten te houden als deze week het vijfde rapport uitkomt van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Het eerste rapport nadat het climate panel onder vuur kwam te liggen. Het zou te politiek gekleurd zijn en er bleken foute beweringen in het laatste rapport te staan. Uit de discussie die na de ophef volgde, werd nogmaals duidelijk dat de belangen op dit gebied groot zijn en dat wetenschappelijke conclusies daarom politiek beladen zijn. En dat er krachten zijn die de uitkomsten van onderzoek en de interpretatie daarvan willen beïnvloeden. Iets waar zowel wetenschap, politiek als bedrijfsleven veel eerlijker en beter mee moeten omgaan.
Jammer, dat in de media deze week bij voorbaat een argwanende toon wordt gezet. Volgens de kranten neemt “het aantal klimaatsceptici toe”. En koppen als "wetenschappers: schaf klimaatrapport maar af", doen vermoeden dat onderzoekers het klimaat als issue niet belangrijk vinden. Als je doorleest blijkt wel anders. De onderzoekers wijzen op de noodzaak van meer onderzoek, maar ook op veel meer interactie met publiek, een andere manier van rapporteren en meer ruimte om in te gaan op vragen die leven in de samenleving.
Die interactie met de samenleving, zal nooit de vorm aannemen van een eenduidig advies. Net zoals dat voor de afwasmachine geldt. Maar dat duurzaamheid geen eenvoudig en eenduidig issue is, maakt het juist zo interessant. Hopelijk zullen ook de kranten dat gaan zien. Om nog even terug te komen op de afwasmachine: fabrikanten zullen vast heel snel met machines komen, waarin grondstoffen beter benut worden, nog voordat de mensheid, lui als ze is, massaal het teiltje weer heeft genomen. Heeft discussie over milieu en duurzaamheid dan wel zin of zal de techniek het sowieso wel oplossen? Volgens mij niet, het is juist door deze discussie met publiek en samenleving, dat politiek, fabrikanten en onderzoekers aangespoord worden om oplossingen te vinden.
Deze blog verscheen ook als column op DUB. Prof. dr. André Faaij sprak in de serie People Planet Profit Principles over duurzame technologieën.
Hier zit zeker toekomst in, maar dan moeten we er wel voor gaan. Je kunt zijn verhaal hier terugzien.
