Science Café Utrecht
De innerlijke wereld van dieren
Vinke probeert de belevingswereld van dieren te begrijpen door hun gedrag, vocale communicatie en gezichtsuitdrukkingen te ontrafelen. Ze legde uit dat sociale dieren complexe signalen gebruiken om met elkaar te communiceren, zelfs carnivoren, die vaak als solitair worden gezien. Ze “gelooft dat de emoties van dieren vergelijkbaar zijn met die van mensen hoewel de complexiteit kan variëren”. Ze onderzoekt emoties van dieren op verschillende manieren, bijvoorbeeld met activiteitsmeters die ze aan halsbanden van honden bevestigt en registreert continu de bewegingen van het dier. “Dit helpt onderzoekers om te begrijpen of een dier voortdurend alert is en niet goed slaapt, wat kan wijzen op stress of opwinding”, aldus Vinke. Vinke benadrukte dat ze zich richt op dierenwelzijnsonderzoek en probeert om de invasieve onderzoeken, waarbij bijvoorbeeld naalden worden gebruikt om metingen uit te voeren te vermijden. Ze concentreert zich op het observeren van gedrag en, soms, het verzamelen van urine of ontlasting om de aanwezigheid van stresshormonen te bepalen. “Bepaalde emoties, zoals angst, zijn gemakkelijker te herkennen, terwijl meer complexe emoties zoals verliefdheid moeilijker te interpreteren zijn”, aldus Vinke.
De emoties van huisdieren worden door hun baasjes vaak verkeerd begrepen. Bijvoorbeeld een hond die normaal jachtinstinct vertoont, wordt gezien als agressief.
Misinterpretatie en perceptie
Zonder onderzoek naar emoties van dieren, interpreteren wij hun gedrag vaak verkeerd. Vinke: “Een bekend voorbeeld van misinterpretatie dateert uit 1963 met de chimpansee genaamd Ham, die deel uitmaakte van het Amerikaanse ruimteprogramma. Hij werd naar de maan geschoten. “Toen die aap terug op Aarde kwam en uit de capsule gehaald werd, had hij een grote grijns op zijn gezicht. De media vonden het geweldig. Wat een fantastische tijd had Ham gehad in de ruimte, want een avontuur had hij beleefd. Dat is een enorme misvatting: een grijns bij een chimpansee betekent angst, geen vreugde.”
Dierentaal
Kunnen dieren praten? Natuurlijk niet zoals wij, maar ze communiceren wel met geluiden. taalwetenschapper Leonie Cornips bestudeert dierentaal op een vergelijkbare manier als menselijke taal. Ze onderzoekt bijvoorbeeld koeien. Dan filmt ze het gedrag van de ene koe, en de reactie van de andere. Uit dit ‘gesprek’ probeert ze de koeientaal te begrijpen. Dat resulteerde in een soort ‘Google Translate’ voor koeien. Hier kan je testen hoe goed jij zelf koeien kan verstaan.
Dieren in media
Dr. Maarten Reesink, mediawetenschapper, onderzoekt hoe dieren worden weergegeven in media. De manier waarop dieren in films en documentaires worden afgebeeld is in de loop der jaren aanzienlijk veranderd. "In het begin van de twintigste eeuw waren er veel jachtfilms, waarin witte mannen, ‘dapper’ als zij waren, naar Afrika trokken om daar allemaal groot wild neer te knallen. Als ik dat nu aan mijn studenten laat zien, kijken ze vol afgrijzen, maar ook vol verwondering, omdat er vroeger massa’s mensen op dit soort films afkwamen.” Daarna kwamen er Disneyfilms, eerst documentair, later animaties, waarin dieren zich precies zo gedragen als mensen. Nu zijn de natuurdocumentaires van David Attenborough populair, waarin dieren met een afstandelijker blik bekeken worden.
Hoe moeten we beter met dieren omgaan?
Uit onderzoek naar emoties bij dieren kunnen we een hoop leren over hoe we beter met huisdieren en gehouden dieren om moeten gaan. Dat wetenschappers er steeds meer achter komen dat de emoties van dieren lijken op die van ons, zou tot meer ophef moeten leiden als je denkt aan het leed van dieren die in de bio-industrie gehouden worden. Maar ook dichter bij huis hebben we iets aan onderzoek naar dierengeluk. Katten hebben écht een hoop aandacht en liefde nodig, ook al staan ze bekend als een soort die goed alleen kan zijn. Voor honden is het belangrijk dat ze goed gesocialiseerd zijn om in een drukke stad gelukkig te kunnen leven. En houd huisdieren zo veel mogelijk weg van vuurwerk, want ook dat is een grote bron van stress voor ze.
