Duister verleden
Hoe word jij een goede bondgenoot in de strijd tegen racisme? In een artikel in OneWorld delen antiracismeorganisaties hun tips. “Een belangrijke eerste stap is: weet waar je het over hebt." #Educateyourself, is de hashtag die anti-racismeactivisten gebruiken op sociale media. Creatief ondernemer Anne van der Ven zette bijvoorbeeld de veel bezochte website withuiswerk.nl op. Hier deelt ze lijsten van artikelen, boeken, YouTube-filmpjes, podcasts en meer, die je op weg helpen om racisme in Nederland beter te begrijpen. Studium Generale Utrecht helpt graag mee.
Voorbij de witte onschuld
Het werk van cultureel antropoloog prof. dr. Gloria Wekker (UU) staat in al die lijsten. Samen met onder andere Philomena Essed (hoogleraar in Critical Race, Gender and Leadership Studies aan de Antioch University) behoort zij tot de eerste anti-racistische beweging in Nederland. Toen ze met emeritaat ging publiceerde ze het boek Witte onschuld. Wekker bespreekt haar werk in de Studium Generale-lezing Voorbij de witte onschuld. Ze vertelt hoe hedendaags racisme niet los gezien kan worden van het Nederlandse koloniale verleden. Vierhonderd jaar imperialisme vormde het zelfbeeld van de witte Nederlander. In al die jaren heeft Nederland volgens Wekker een cultureel archief opgebouwd: allerlei automatische associaties, houdingen en gevoelens tegenover mensen van kleur.
De paradox, zo zegt Wekker, is dat veel Nederlanders niet onderkennen dat racisme ook hier voorkomt. "We zijn een klein landje. Gastvrij tegenover minderheden, tolerant tegenover de LGBTQ-gemeenschap en blind voor kleuren," zo verwoordt ze het sentiment: "Wij doen niet aan ras."
Ras en racisme
Deze houding noemt Wekker de witte onschuld. Er is een automatische negatieve houding tegenover mensen die niet wit zijn. Dát ontkennen of bagatelliseren belemmert de strijd tegen racisme. Wekker: "Waar het om gaat is dat we de raciale/culturele verschillen tussen ons onder ogen moeten zien, terwijl we ons tegelijkertijd realiseren dat ras niet bestaat, maar racisme wel.”
Het werk en de lezingen van Wekker zijn een aanrader voor iedereen die het wereldwijde protest tegen racisme wil begrijpen. Kijk de lezing hier terug of luister naar de podcast. Er staat ook een korte Science Snack-video online waarin Wekker uitlegt wat de effecten zijn van het koloniaal verleden.
