Het is je waarschijnlijk niet ontgaan: afgelopen weekend werd de eerste aflevering van het laatste Game of Thrones-seizoen uitgezonden. De sensatie rondom de première illustreert wat een grandioze hit de HBO-serie is geworden, en dit is voordelig voor een groot aantal mensen. Zo waren de opnames van de serie alleen al in Noord-Ierland – gastheer voor verschillende GoT-locaties – verantwoordelijk voor het creëren van 6500 banen, en bracht het het land zo’n 200 miljoen euro op.
Dubrovnik
Niet iedereen is echter blij met dit 'Game of Thrones-effect'. Neem de Kroatische havenstad Dubrovnik, die volgens veel inwoners onleefbaar is geworden door de massieve toeristenstroom die GoT op gang heeft gebracht. Alhoewel deze toeristen natuurlijk bergen aan omzet opleveren, zijn de negatieve gevolgen ervan misschien wel even extreem. Volgens een artikel in de Volkskrant kreeg het Middeleeuwse centrum van de stad (met minder dan duizend inwoners) in 2018 maar liefst 1,27 miljoen bezoekers over de vloer, en kost een wandeling door de 300 meter lange hoofdstraat tijdens het hoogseizoen zo’n 40 minuten. Ook scheurde de riolering van de stad al twee keer door de hoeveelheid toiletten die er tegelijkertijd werden doorgetrokken. Hierdoor veranderde een azuurblauwe baai die ook in de serie voorkomt naar poepbruin: geen fijne gebeurtenis als inwoner van de stad.
Aantrekkingskracht
Game of Thrones is overigens niet het eerste televisiefenomeen dat problematisch toerisme veroorzaakt. Vorig jaar besloot de Thaise regering bijvoorbeeld om het strand uit de film The Beach (met Leonardo DiCaprio) vier maanden per jaar verboden terrein te maken voor toeristen. De populariteit van Maya Bay had namelijk een desastreuze invloed op de natuur in het gebied, waardoor er onder meer hele koraalriffen verdwenen. Waarom voelen mensen zich in deze mate aangetrokken tot plekken die eigenlijk fictioneel zijn? Mediawetenschapper dr. Abby Waysdorf (UU) gaf twee jaar geleden een (Engelse) lezing over precies deze vraag. Zij stelde dat de aantrekkingskracht van de locaties in eerste instantie ligt bij de emotionele verbondenheid die mensen hebben met een film/serie en de personages daarin. “De objecten rondom ons fandom betekenen iets voor ons omdat het deel is van onze persoonlijkheid, het zegt iets over ons.” Dit verklaart tevens de aantrekkingskracht van conventies als Comic Con, waar het overgrote deel van de bezoekers is verkleed als hun favoriete fictiekarakter. Mensen kunnen dus even hun favoriete fantasiewerelden ‘echt’ meemaken, net als bij het bezoeken van filmlocaties als Dubrovnik.
Al valt er dus wel te verklaren waarom mensen graag beroemde filmlocaties bezoeken, een oplossing voor het problematisch toerisme zoals in Dubrovnik is er niet. Overigens kunnen haar inwoners misschien wel gaan uitkijken naar een afname in toeristen nu het einde van de serie eraan komt.
