Back to the future
The earth is in need of a good lawyer.” Dit citaat uit een interview met Higgins tekent de manier waarop zij streed tegen de opwarming van de aarde, namelijk via een juridische route. Haar doel: zogenaamde ‘ecocide’ internationaal strafbaar maken, het toebrengen van schade aan ecosystemen en de levende wezens daarbinnen. Voor deze strijd gaf ze een goedbetaalde baan op en verkocht ze haar huis.
Urgenda
Ondanks het vroegtijdige overlijden van Polly Higgins, is haar gedachtengoed nog springlevend. Haar toewijding is een voorbeeld geweest voor velen om via de rechtsgang maatregelen tegen klimaatverandering af te dwingen. Zo ook de Nederlandse stichting Urgenda, die zich inzet om de verduurzaming van de wereld te versnellen. De organisatie deed in 2015 wereldwijd stof opwaaien door samen met ongeveer 900 burgers de Nederlandse staat aan te klagen om het feit dat zij te weinig zou doen om CO2-uitstoot terug te dringen, én deze rechtszaak te winnen. De gedachte hierachter was dat het landsbestuur de rechten van de Nederlandse burger dient te beschermen. Een deel van het vonnis leest: “Gelet op de grote gevaren die dreigen te ontstaan [door klimaatverandering, red.], moeten al op korte termijn verdergaande maatregelen worden genomen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Dit om te voorkomen dat het leven en gezinsleven van burgers in Nederland aangetast worden.” Ook nadat de staat in hoger beroep was gegaan, oordeelde het Hof in het voordeel van Urgenda. De staat is hierna overigens in cassatie gegaan. Dit betekent dat het hoogste rechtsorgaan van Nederland, de Hoge Raad, zich over het proces zal buigen.
Dennis van Berkel
Eén van de juristen die Urgenda bijstond in de rechtszaak is mr. Dennis van Berkel. Hij gaf in maart 2015 – een maand voor de eerste uitspraak in de zaak – een lezing bij Studium Generale. Daarin legde hij uit hoe vreemd het eigenlijk is dat er geen rechtelijke consequenties verbonden zijn aan nalatigheid in het tegengaan van klimaatopwarming. “Stel je nou voor dat ik naar buiten loop en een deuk in je auto schop,” stelde Van Berkel terwijl hij iemand in het publiek aanwees. “Dan is dat onrechtmatig. Dan kan jij naar de rechter en dan kan je zeggen: hij moet betalen. Bij klimaatverandering is dat wat moeilijker, aangezien het onrealistisch is dat iemand voor die schade gaat betalen.” Hij doelde daarmee op het feit dat een zittende regering nooit zal hoeven te boeten als ze ervoor kiezen om weinig of niets te doen tegen klimaatverandering. De consequenties van die keuze (zoals natuurrampen, hongersnoden en oorlogen) laten zich namelijk pas na decennia of eeuwen zien. Er zijn echter ook andere manieren om klimaatverandering te bestrijden over juridische banen. Bijvoorbeeld het toekennen van een rechtspersoonlijkheid aan bepaalde stukken natuur, zoals mr. dr. Daphina Misiedjan (UU) dit jaar nog voorstelde. Wil je hierover meer weten? Zij legde dit bij Studium Generale uit tijdens haar lezing ‘Who’s got the right to water?’.
