Wanneer je een zeer ernstige afweerstoornis hebt, is een leven in een plastic bubbel soms het enige wat je kan beschermen. Mensen met zo'n stoornis zijn extreem gevoelig voor infecties en verkeren daarom in levensgevaar als zij zich niet in een steriele omgeving bevinden. Gelukkig is niet elke afweerstoornis zo heftig als hierboven geschetst, al blijft leven met zo'n ziekte erg moeilijk.
Promovendus Ewoud Compeer onderzoekt deze afweerstoornissen. Hij wilt ontdekken hoe de ziektes precies ontstaan en hoe je ze aan kunt pakken. Hoewel er over afweerstoornissen al het een ander bekend is, is nog niet alles duidelijk. Zo weten we dat het de functie van afweercellen is om bij gevaar in verweer te komen. Maar die moeten dan wel in staat zijn gevaar te herkennen, voordat ze een reactie kunnen geven. Dit is te vergelijken met James Bond en M: want het is immers M die aan James Bond instructies geeft als er ergens gevaar dreigt. Pas dan gaat hij erop af en weet hij wat hij moet doen. Om te kijken hoe dergelijke communicatie werkt bij afweercellen begon Compeer met het bestuderen van de reacties van cellen op indringers. Met behulp van een nieuwe, precieze microscoop ontdekte Compeer dat het schoolboek hierover niet klopt. Toen hij cellen in aanraking liet komen met een bepaald stofje zorgde dat voor een tot dan toe onverwachte reactie. Bij signalering van het gevaar strekten er zich buisjes uit. Een interessant verschijnsel, maar niet één waar direct een toepassing uit af te leiden viel.
Daarom sloeg hij een andere route in, waarbij hij begon met een concretere vraag. Mensen met een afweerstoornis hebben een foutje in hun DNA, maar waar dan precies? Door de DNA codes van zieke en gezonde mensen met elkaar te vergelijken, kan Compeer erachter komen waar het nu misgaat. Allereerst is er een defect bij het herkennen van gevaar. Ten tweede is er iets mis met de communicatie tussen het DNA en de afweercellen waardoor deze hun werk niet doen. Door deze nadruk op het DNA kan één tiende van de patiënten genetisch gediagnosticeerd worden. Nu dit duidelijk is kan men sneller starten met het behandelen van mensen met een afweerstoornis, zodat zij niet zo ziek worden dat zij moeten leven in een plastic bubbel. Compeer laat met deze voorbeelden zien hoe een wetenschapper fundamenteel en toegepast onderzoek met elkaar kan afwisselen, en in beide soorten onderzoek mooie ontdekkingen kan doen.
Drs. Ewoud Compeer's onderzoek aan het UMC valt onder het strategisch thema Life Sciences. Tijdens de Expeditie UU sprak ook speerpuntdirecteur prof. dr. Jos van Putten over dit thema. Meer weten over Life Sciences? Lees dan verder in ons dossier.
Illustrator Ronald van der Heide tekende wat er in de Pimp your mind lounge gebeurde. Zie ook het hele beeldverslag.
