Rights to a green future voorjaar
Neem verder aan dat er over honderd jaar niemand in de Aula aanwezig zal zijn die nu al geboren is. Ben ik minder schuldig aan het beëindigen van mensenlevens als de mensen die getroffen worden nog niet geboren zijn, dan wanneer ik volgend jaar een bomaanslag zou plegen? Prof. dr. Simon Caney, hoogleraar Politieke Theorie aan de universiteit van Oxford, stelt dat mensen die op dit moment nog niet geboren zijn ook rechten hebben en dat wij daar rekening mee moeten houden wanneer wij over klimaatvraagstukken nadenken.
Er is maar één juist raamwerk
Er zijn verschillende raamwerken om naar de klimaatproblemen te kijken. Zo zou je een kosten-batenanalyse kunnen maken, zoals veel economen dat doen. Je kunt ook vanuit een 'security-model' naar deze vraagstukken kijken zoals het Pentagon in de Verenigde Staten dat doet, waarbij de nadruk ligt op het verband tussen klimaatverandering en instabiliteit op wereldniveau. Volgens Caney zijn die manieren van het framen van de klimaatproblematiek echter inferieur aan het mensenrechtenperspectief. Een kosten-batenanalyse houdt namelijk niet voldoende rekening met de rechten van individuen, die kunnen worden aangetast wanneer dat geboden is voor the greater good. Een 'security-model' doet geen recht aan het feit dat veel gevolgen van klimaatverandering niet direct tot instabiliteit of oorlog hoeven te leiden, maar daarom nog niet minder urgent en ingrijpend zijn. De leidraad voor onderlinge afspraken en onze houding met betrekking tot de klimaatproblematiek moet dus zijn dat ieder mens aanspraak maakt op onvervreemdbare mensenrechten, zoals het recht op leven en het recht op levensonderhoud.
Social discount rate-model
Wanneer we het hebben over toekomstige generaties, zijn veel economen van mening dat we een social discount rate-model moeten gebruiken om te bepalen in welke mate zij een stem hebben. In dat model wordt rekening gehouden met economische groei, waardoor toekomstige generaties nog meer welvaart zullen hebben dan wij. En ook met het feit dat mensen het heden verkiezen boven de toekomst. Waarom zouden wij op dit moment rekening houden met toekomstige generaties die nog welvarender zullen zijn dan wij en die kunnen betalen voor hun eigen problemen? Het is de vraag of de economische groei die wij de afgelopen 150 jaar hebben ervaren zal doorzetten. Bovendien doet dit niets af aan het gegeven dat toekomstige mensen ook rechten hebben. Volgens Spinoza moeten we vooruitgang centraal stellen. Het tijdstip waarop iets plaatsvindt maakt dan niet uit. 'Een klein verlies lijden nu, is te verkiezen boven een groot verlies later.' We dragen evengoed zorg voor het leven van toekomstige wereldbewoners als dat voor onze tijdgenoten.
De klimaatproblematiek zien vanuit mensenrechtenperspectief heeft niet alleen gevolgen voor de manier waarop wij ons tot toekomstige generaties verhouden, maar ook voor de manier waarop wij met onze klimaatproblemen vandaag de dag zouden moeten omgaan. Wanneer kunnen we bijvoorbeeld spreken van gevaarlijke klimaatverandering? Wat betekent de internationaal vastgelegde afspraak dat de temperatuur deze eeuw niet meer dan 2 graden Celsius mag stijgen? Hoe moeten we de verantwoordelijkheden en lasten verdelen die gepaard gaan met het bestrijden van klimaatverandering? Al dit soort vragen zijn het best te beantwoorden vanuit een mensenrechtenperspectief. Uiteindelijk gaat het niet om twee graden, maar om hoe dat verschil de levens van individuele mensen beïnvloedt.
Van theorie naar praktijk
Als we recht willen doen aan de centrale plaats die mensenrechten innemen binnen de klimaatproblematiek, is gepraat alleen niet voldoende. Zo zullen we de uitstoot van koolwaterstof meer moeten gaan belasten, moeten we zorgen voor een goede verdeling van emissierechten en zal er veel geld geïnvesteerd moeten worden in groene technologie die de gevolgen van klimaatverandering beperkt. De bereidheid om voor dit soort plannen geld vrij te maken is het belangrijkste; vanuit het mensenrechtenperspectief hebben wij de morele verplichting om dat te doen.
Kijk de lezing van Simon Caney hier terug: Human rights philosophy and juridical aspects. Volgende week zal prof. dr. Lennart Olsson een lezing geven over de gevolgen van klimaatverandering. Alle lezingen zijn live te volgen en op elk gewenst tijdstip terug te zien via de programmapagina.
