Populisme
Populisme is behalve erg actueel ook een controversieel thema, dat blijkt wel uit de hoge opkomst gisterenavond bij de eerste lezing van prof. dr. Maarten van Rossem in de serie Populisme. De Aula van het Academiegebouw was ondanks het slechte weer dan ook helemaal afgeladen vol.
Rechts of links?
De partij van Geert Wilders wordt vaak als 'rechts' gezien maar is dit wel zo makkelijk te stellen? Populisme kenmerkt zich doordat het niet per definitie een rechtse of een linkse stroming is. Een handige populist neemt linkse en rechtse elementen en smeedt die tot één geheel. Dit is tegenwoordig erg duidelijk bij Geert Wilders, die een strikt vreemdelingenbeleid nastreeft maar ook tegen de verhoging van de AOW-leeftijd is. Het is deze mix van standpunten die het populisme zo'n grote populariteit geeft. Tegelijkertijd is het erg lastig voor de gevestigde partijen om hier weerstand aan te bieden, omdat het populisme zo'n onduidelijk profiel heeft. Dat is dan ook de grote zwakte van deze stroming zegt Van Rossem, 'ze is in feite inhoudsloos'. Of is dat juist een kracht?
Geschiedenis
Van Rossem noemt de roerige jaren zestig als een voorbeeld van populisme. Na de Tweede Wereldoorlog was er een enorme groei in welvaart en door de babyboom nam het aantal studenten stormachtig toe. Dit leidde tot het ontstaan van radicale studentenbewegingen die een 'democratisering van de democratie' wilden. Dit is nog steeds een element in het populisme van tegenwoordig en is ook terug te horen in de retoriek van Geert Wilders.
Dat populisme van alle tijden is blijkt steeds weer. Telkens als zich sociaaleconomische problemen voordoen en mensen zich op de een of andere manier bedreigd voelen, komen populistische bewegingen op. In de jaren dertig, ten tijde van de grote crisis, ontstonden overal in Europa nationalistische en fascistische bewegingen die beloofden alle problemen op te lossen als zij maar aan de macht waren.
Volgens Van Rossem moeten we echter oppassen met vergelijkingen tussen onze tijd en de jaren dertig, omdat elke periode uniek is. Het frappante is dat het in de Nederlandse geschiedenis op alle gebieden nog nooit zo goed is gegaan als tegenwoordig. Volgens Van Rossem is het dan ook deels aan de niet-kritische media te wijten dat mensen overal problemen zien en de situatie van het land als 'hopeloos' ervaren. Van Rossem sloot af met het feit dat het in Nederland zo slecht nog niet is en je maar beter niet kan emigreren.
Maarten van Rossem zal volgende week dinsdag, 21 september, de volgende lezing in de reeks Populisme geven en dan onder andere het neoliberalisme aan de tand voelen. Kom op tijd als je zeker wilt zijn van een zitplaats of kijk naar de livestream via de website. De lezingen zijn ook achteraf terug te zien; hier vind je die van 14 september.
