Clusterbomgevoel

Na aanleiding van de workshop over de ZEMBLA-documentaire Het clusterbomgevoel

In de workshop na aanleiding van de ZEMBLA-documentaire Het Clusterbomgevoel uit 2007 met Kris Douma (Pensioenfondsbestuurder, MN Services) en Miriam Struyk en Roos Boer (beiden van IKV Pax Christi) staat het beleggingsbeleid van pensioenfondsen centraal.

In deze documentaire worden de vreselijke gevolgen getoond van clusterbommen, die ook na conflicten achterblijven op boerenland en op plekken waar kinderen spelen. Clusterbommen maken veel slachtoffers onder burgers, vaak lang nadat conflicten zijn afgelopen. Alleen al in Libanon liggen nog ongeveer 1 miljoen clusterbommen. Na het verbod op landmijnen, waar onder andere Lady Diana zich voor heeft ingezet, worden er steeds meer clusterbommen gebruikt, die om technische redenen destijds uitgesloten zijn van dit verbod. Omdat het onmenselijke effect van deze bommen even groot is als bij landmijnen, is er wereldwijd een coalitie ontstaan tegen de productie en het gebruik van clusterbommen.

In de documentaire wordt getoond dat Nederlandse pensioenfondsen het pensioengeld investeren in internationale bedrijven die clusterbommen maken. De bestuurders van de pensioenfondsen vinden het normaal dat investeringen alleen worden geselecteerd op rendement.

Deze documentaire heeft zowel bij het grote publiek als bij de pensioenfondsen een grote verandering teweeg gebracht in het denken. De panelleden van de workshop spraken over 'voor' en 'na' de Zembla- documentaire. Volgens hen gaan pensioenfondsen nu serieuzer in gesprek met maatschappelijke organisaties voor vrede en veiligheid. Ze proberen nu anders te communiceren met het publiek en ze zijn begonnen hun beleggingen te screenen. Een fonds als MN Services, dat de beleggingen beheert voor een groot aantal pensioenfondsen in onder andere de metaalnijverheid, heeft inmiddels twintig bedrijven uitgesloten van beleggingen. Maar nog veel bedrijven moeten worden onderzocht. Clusterbommen en duurzaamheid staan op de agenda van aandeelhoudersvergaderingen en ontwijkende antwoorden als in de Zembla-documentaire zul je niet meer horen.

Maatschappelijke organisaties, waaronder IKV Pax Christi, vinden dat de ontwikkelingen te langzaam gaan en dat alles te vrijblijvend is. Beleggers moeten nu met ieder bedrijf in overleg. Vredesorganisaties pleiten vanwege de urgentie van het probleem, voor bindende regelgeving, zodat er een verbod ontstaat op clusterbommen. De Tweede Kamer wil zich er momenteel niet inmengen en vertrouwt op het publieke debat. Maar zonder de beschikbaarheid van degelijke informatie in Nederland is er geen kans op een publiek debat. In de VS maken pensioenfondsen openbaar waarin ze beleggen en is ook informatie beschikbaar over wat fabrieken maken – is het een onderdeel van een clusterbom of een koekoeksklok?

Een ander probleem is, dat je je pensioen niet zelf kunt kiezen. Dus onze enige stem, naast stemmen voor de Tweede Kamer, is de pensioenfondsen te laten horen wat we belangrijk vinden als publiek en als pensioenspaarders. Kijk op www.pensioenwijzer.org en zie wat je kunt doen.