Information overload
Elke wetenschapper zou zichzelf vragen moet stellen zoals 'Hoe stel je een wetenschappelijke vraag?' en 'Hoe kun je zelf als individu/student vragen stellen?', aldus Bas Haring.
Met de opkomst van andere wetenschappelijke gebieden, naast de natuurwetenschappen, in de jaren '30 begon men zich af te vragen wat voor soort uitspraken wel onder wetenschap vallen en welke niet. Het bleek noodzakelijk te zijn om criteria op te stellen waaraan een wetenschappelijke uitspraak moet voldoen. Kort samengevat zijn wetenschappelijke uitspraken, uitspraken over de wereld die mogelijkerwijs niet waar hoeven te zijn. Anders is het geen wetenschappelijke taal. Maar je moet wel zo zeker zijn van de uitspraak dat je jouw huis of ander zeer kostbaar bezit erom zou durven te verwedden dat het waar is wat je opschrijft. Dit wordt ook wel de zorgvuldigheidseis genoemd.
Ook aan het stellen van wetenschappelijke vragen zijn een aantal voorwaarden gesteld. Allereerst moeten wetenschappelijke vragen zo worden gesteld dat ze leiden tot zinnige uitspraken. Wetenschappelijke uitspraken die beginnen met 'Waarom?' en 'Hoe?' zijn niet concreet en specifiek genoeg. Vragen die beginnen met 'Waarom?' zijn erg breed en op verschillende manieren te interpreteren. Vragen die beginnen met 'Hoe?' kennen geen eind. Je weet niet wanneer je moet stoppen. Vragen met 'Wie?', 'Wat?' en 'Waar?' zijn veel makkelijker en specifieker en verdienen om die reden de voorkeur binnen de wetenschap. Je bent genoodzaakt om een vraag specifieker te stellen, als een vraag voor meer dan een uitleg vatbaar is. Een vraag kan bijvoorbeeld waar zijn in het ene paradigma, maar niet waar in het andere paradigma. Als dit het geval is, is je vraag niet wetenschappelijk. Wetenschap doet namelijk uitspraken over de wereld en niet volgens een paradigma.
Persoonlijk houdt Haring van creatieve wetenschappers. Wetenschappers die op een andere manier tegen de wereld aankijken. Je komt tot nieuwe inzichten en uitspraken in de wereld als je jouw eigen ideeën volgt en doet wat je leuk vindt. Nieuwsgierigheid is een vereiste in de wetenschap. Bij het volgen van je eigen creatieve ideeën bestaat de kans dat mensen zich gaan afvragen wat het nut en de relevantie van je onderzoek is. Wetenschap hoeft niet perse nuttig en relevant te zijn. Wetenschap moet allereerst leuk zijn en resultaten hebben veelal een latent nut. Achteraf blijkt veel onderzoek toch relevant en nuttig te zijn, zoals bleek tijdens de opkomst van de vogelgriep. Toen bleek de kennis die was opgedaan met onderzoek naar vogeltrekgedrag erg relevant. Financiering voor onderzoek met latent nut is echter lastig. Een creatieve geest is hiervoor nodig. Maar een creatieve geest is ook nodig voor het bedenken van je eigen methoden. Soms lijkt het onmogelijk om aan bepaalde informatie te komen, maar door op een creatieve manier om te gaan met de beschikbare middelen kun je tot interessante en onverwachte bevindingen komen.
Deze criteria verduidelijkt Haring met enkele voorbeelden: 'Kristallen kunnen denken, maar dat kunnen we nooit weten' en 'Nu te koop, suikervrije waspoeder'. De eerste uitspraak, een voorbeeld van een trend die ontstond in de jaren 70, is geen wetenschappelijk uitspraak,omdat deze nooit getoetst kan worden. De uitspraak 'suikervrije waspoeder' daarentegen is wel toetsbaar en waar, maar ook niet wetenschappelijk. De uitspraak is loos, want waspoeder is van zichzelf al suikervrij. Een uitspraak waarvan we in alle gevallen de waarheid kunnen verifiëren, valt ook niet onder wetenschappelijk. Het voorbeeld 'Het regent buiten wel of niet' maakt dit duidelijk. Een ander criterium die aan de wetenschap is gesteld, is dat men nooit uitspraken mag doen die niet waar zijn. Daarentegen moet een leugen wel altijd te achterhalen zijn. De relatie tussen Saddam Hoessein en president Bush wordt hiervoor door Haring als voorbeeld genomen. Op de vraag van Bush aan Hoessein om de massa vernietigingswapens van Irak te tonen, beantwoordde Hoessein dat Irak geen massa vernietigingswapens in zijn bezit had. Iets wat je niet bezit, kan namelijk nooit worden bewezen. Je kunt het namelijk niet tonen. Het valt niet te achterhalen of Hoessein wel of niet de waarheid spreekt.
