Via tv-programma's als De rijdende rechter en CSI zien we steeds meer van het functioneren van de rechterlijke macht. Ook de dwalingen van het recht worden breed uitgemeten in de media. Politici laten zich uit over rechtszaken, iets wat vroeger nooit gebeurde. Onder rechters heerst het gevoel dat hun gezag afkalft, terwijl de verwachtingen van het publiek over wat het recht kan oplossen in onze samenleving misschien nog nooit zo hoog gespannen waren. Het publiek vraagt om controleerbaarheid. Maar wie accepteert dat door die openheid meer fouten zichtbaar worden?

De plaats van het recht in de geïndividualiseerde samenleving, waarin burgers weinig boodschap hebben aan autoriteit, staat onder druk. Het feit dat rechters steeds sterker leunen op wetenschappelijk bewijs helpt niet. Onzekerheid is namelijk ook de kern van de wetenschappelijke praktijk. Kunnen de geschiedenis en filosofie van het recht en de vergelijking met de wetenschap helpen hiermee om te gaan?

De Nacht van Descartes wordt jaarlijks georganiseerd i.s.m. het Descartes Centre for the History and Philosophy of the Sciences and the Humanities.

Jozef Waanders won de columnwedstrijd. Lees hier zijn column.

Programma

Middagprogramma 14.00-17.30 uur
Oordelen in onzekerheid
Prof. mr. Ton Hol (Encyclopedie van het Recht en Rechtsfilosofie, UU) is dagvoorzitter en opent de middag: verliest de rechterlijke macht inderdaad gezag? Mr. Marc Loth (Hoge Raad) vertelt hoe het recht verandert. Prof. dr. Hans Stoof (rector magnificus, UU) vertegenwoordigt de andere toga, die van de wetenschap. Margriet van der Heijden (wetenschapsjournalist) laat zien hoe de media omgaan met onzekerheid. Prof. dr. mr. Kees Schuyt (Raad van State) schetst hoe wetenschap en recht zich kunnen rehabiliteren.

Avondprogramma 20.15 – 22.30 uur
Het publiek als rechter
Prof. mr. Ton Hol bespreekt de rechterlijke macht: wat zijn de verwachtingen en zijn die wel realistisch? Op welke manier is er sprake van gezagsverlies en is dat erg? Zijn nieuwe vormen van transparantie en democratisering gewenst en mogelijk? Prof. dr. Mirko Noordegraaf (Publiek Management, UU) geeft een reactie. Waarin zit de professionaliteit van de moderne rechter en wetenschapper, hoeveel autonomie hoort daarbij en hoe is dat te rijmen met de behoefte van het publiek aan zekerheid? Prof. dr. Chrisje Brants (Straf- en Strafprocesrecht, UU) vergelijkt verschillende rechtssystemen en de rol van de jury en de media daarin. Pieter Hilhorst (journalist, presentator, ombudsman) legt de vraag voor of het niet gewoon een gezonde democratische ontwikkeling is dat het publiek mee oordeelt?

In samenwerking met:

Descartes Centre