Prikkels
Onze neus mag dan wel midden op ons gezicht zitten, maar in het dagelijks leven staat het zintuig zeker niet in het middelpunt van de aandacht. “Er wordt vaak gedacht dat mensen niet goed kunnen ruiken, maar dat is een misverstand”, vertelt geuronderzoeker dr. Ilja Croijmans (UU). Mensen kunnen naar schatting maar liefst 1,7 triljoen geuren onderscheiden. Al deze geuren zijn dan ook, onbewust, enorm belangrijk in ons leven. Zonder geur blijft er bijvoorbeeld weinig over van je smaaksensatie. Waarom is er dan zo weinig aandacht voor de belangrijke rol van geur in ons leven? En waarom praten we haast nooit met elkaar over geur? Volgens Croijmans speelt onze taal hierin een belangrijke rol. De woorden die we hebben, beïnvloeden namelijk in belangrijke mate waar we over praten en hoe we over dat onderwerp praten. “En voor geuren kennen we in het Nederlands niet veel woorden”, zegt Croijmans: “Eigenlijk alleen muf.”
In geuren en kleuren
Nu zul je misschien denken: er zijn toch veel meer woorden om geuren te benoemen? Als je het hebt over de geur van kaneel, of de geur van koriander, weet iedereen wat je bedoelt. Maar hierbij zoeken we naar de bron van een geur om deze te kunnen omschrijven. Vergelijk dit met het beschrijven van kleuren. Voor iedere kleur bestaat er een abstract begrip: blauw, rood, groen, enzovoorts. Stel je voor dat deze woorden niet bestonden. Iedere keer als je de kleur groen wil benoemen, moet je dan ‘de kleur van planten’ zeggen. Voor kleuren klinkt dit als een omslachtige manier, maar voor geuren is dit precies de huidige situatie en vinden we dat normaal. Ons woordenboek schiet in geuren dus enorm tekort.
De taal leren
Hoewel er in onze taal weinig woorden voor geuren bestaan, blijkt uit onderzoek dat sommige mensen wel degelijk beter zijn in het omschrijven van geuren dan anderen. Wijnkenners, die veel ervaring hebben met het onder woorden brengen van de geur en smaak van wijn, kunnen dit beter dan leken. Wijnkenners hebben als het ware een eigen vocabulaire ontwikkeld met betrekking tot wijngeuren. Als je deze vocabulaire aan een computer leert, blijkt dat de computer op basis van een beschrijving van zo’n kenner met veel zekerheid de kleur van de wijn (wit, rood, of rosé) en de druivensoort kan achterhalen. Niet alleen individueel kunnen wijnkenners geuren dus beter omschrijven, maar ook onderling lijkt hun vocabulaire dusdanig op elkaar dat een computer het kan leren. Het is dus wel degelijk mogelijk om geuren te omschrijven, maar het vergt meer oefening. Croijmans: “Mensen met meer ervaring ruiken geuren beter, met alle nuances die daarin zitten, en dit kan tegelijkertijd hun taal veranderen.”
Het belang van geur
Waarom is het belangrijk om meer aandacht aan geur te besteden? We zijn ons er vaak niet bewust van, maar geur beheerst ons leven. Mensen die hun reukvermogen (tijdelijk) zijn verloren door corona zijn erachter gekomen hoe belangrijk het is om te kunnen ruiken. Want als je niks meer ruikt en proeft, is je leven lang niet meer zo kleurrijk als daarvoor. Mensen die hieraan lijden gebruiken de metafoor van 'leven achter glas'. Het is eigenlijk raar dat we zo weinig aandacht besteden aan dit fascinerende en zeer goed ontwikkelde menselijke zintuig. Laten we onze geur en smaak waarderen, want er valt nog zoveel te ontdekken.
