Wat is de wetenschap achter vriendschap? Student-assistent Iris Korvemaker gaat op zoek naar de veranderingen in vriendschap door de tijd heen.
Wanneer noem je iemand een vriend of vriendin? Volgens neuroantropoloog Daniel Hruschk (Arizona State University) hebben wij een bepaald idee wat vriendschap is, maar klopt dit niet altijd met de werkelijkheid. Zo bleek uit zijn onderzoek in de Verenigde Staten dat een groot deel van de mensen dacht dat vrienden elkaar helpen door grote problemen te bespreken. Maar in werkelijkheid blijken we dit vaak niet te doen. Er bestaan heel veel vriendschappen zonder deze praat-therapie. Wat voor betekenis heeft vriendschap in verschillende culturen?
Verschillende soorten vriendschap
Aristoteles beschreef 2300 jaar geleden drie vormen van vriendschap. Je kan vriendschappen hebben voor het plezier, zoals samen voetballen of hockeyen. Je kan vriendschappen hebben voor het nut. Deze relatie heb je vooral voor wederkerigheid. “Als ik via jou dat dat goede baantje kan krijgen, dan breng ik je in contact met dat ene leuke meisje”. En je hebt vriendschap zonder bijbedoelingen. Deze vriendschap is een 'diepe' vriendschap, waarbij je niks terug verwacht van de ander, maar een diepe emotionele band aan gaat.
Volgens socioloog Beate Völker (UU) hebben vrienden in onze westerse samenleving steeds minder nut als functie. Degene die ons helpen bij ziekte of een verbouwing, zijn vaak buren of familieleden. Hier vragen we geen vrienden voor. Maar vrienden hebben nog wel een andere belangrijke functie: ze zijn sociaal kapitaal voor elkaar. Met vrienden doe je dus leuke dingen, bespreek je recent ontdekte bands, of ga je samen mee naar de sportschool.
You're my friend
Volgens Duitse socioloog Lothar Krappmann zijn er culturele verschillen in betekenis en functie van vriendschap. Uit onderzoeken blijkt er een verschil te zijn tussen vriendschap in onze individualistische westerse samenleving en in de minder individualistische Aziatische landen. Zo wordt vriendschap in China veel meer gezien als een vorm om binding te creëren in een samenleving en conflicten op te lossen. Door te zeggen “You're my friend” schep je een band. Westerse participanten in het onderzoek concentreerden zich veel meer op intimiteit en het delen van geheimen. Hierdoor stonden de Chinezen ook veel meer open voor buitenstaanders, dan de westerse participanten. Deze sloten een derde persoon sneller buiten. Soortgelijke resultaten kwamen uit onderzoeken tussen Koreaanse en Amerikaanse kinderen, en Thaise en Oostenrijkse kinderen.
Vriendschap steeds belangrijker
Prof. dr. Nan Stevens (Toegepaste Sociale Gerontologie, VU) en prof. dr. Theo van Tilburg (Sociologie en sociale gerontologie, VU) lieten in een recent onderzoek zien dat vriendschap in welvarende landen steeds belangrijker wordt. Door economische veranderingen, toenemende individualisering en het loslaten van tradities, hebben we veel meer keuzevrijheid bij het kiezen van vrienden. Intieme vriendschappen worden gevormd zonder sociale druk. Hierdoor hebben de vriendschappen meer invloed op je identiteitsvorming, omdat het je éigen keus is geweest om vrienden te worden. In minder welvarende landen is vriendschap en het helpen van elkaar meer economisch: het hebben van vrienden is een noodzaak, anders overleef je niet.
Uiteindelijk denk ik dat we misschien allemaal wel behoefte hebben aan vriendschappen, maar dat we dit verschillend uiten. Het woord 'vriend' heeft in verschillende culturen verschillende betekenissen. Maar uiteindelijk zien we alle drie de vormen van vriendschap die Aristoteles al onderscheidde terug. Ik denk dat ik vooral vrienden heb voor het plezier en vrienden zonder bijbedoelingen. Zelf zal ik het kassameisje bij de AH niet zo snel 'my friend' noemen, zoals mensen in sommige culturen sneller zouden doen. Alhoewel, waarom niet? Zorgt het noemen van anderen als 'vrienden' voor meer binding en de samenleving en moeten we dit niet juist vaker doen?
Voorgaande blogs
> Vriendschap steeds belangrijker
> Té veel online contact zorgt voor vereenzaming
> Gen bepaalt met wie je bevriend raakt
> Friends with benefits werkt niet
