De theorieloze wetenschap

Zijn theorieën en hypothesen passé?
Leestijd 3 minuten — Do 22 januari 2015

Stagiaire Iris Korvemaker onderzocht welke nieuwe vakgebieden en nieuwe visies er ontstaan binnen wetenschappelijke disciplines. Komende weken schrijft ze hier blogs over, deze keer de theorieloze opleidingen.

Het einde van theorie
Zijn hypothesen passé? Volgens schrijver en voormalig hoofdredacteur van het magazine WIRED, Chris Anderson, zal big data de wetenschap revolutionair veranderen. Door big data hoeven we geen hypothesen meer te stellen en theorieën te onderzoeken, maar laten we computers de correlaties bepalen. Bijvoorbeeld door je boodschappenbonnetjes aan medische gegevens te koppelen van alle Nederlanders, en hierdoor kunnen kijken welke aankopen correleren met bepaalde ziekten. Met deze informatie kunnen supermarkten hun marketing aanpassen op individuele groepen. Chris Anderson, schreef in 2008 een artikel The End of Theory waarin hij stelde dat Big Data antwoorden kan geven op fundamentele vragen. Wat betekent dit voor disciplines? Kunnen we al onze theorieën overboord gooien en gaan we een nieuw tijdperk tegemoet?

De waarom-vraag
Tegenwoordig kunnen we oneindig veel informatie opslaan in zogenaamde clouds.We zijn aangekomen in het petabyte tijdperk. Een petabyte aan informatie komt ongeveer overeen met een 1,8 km hoge toren van gestapelde cd-romschijven zonder doosje. Wat kunnen we met zoveel informatie? Google maakt goed gebruik van big data. Hun filosofie is dan ook: “We don't know why this page is better than that one: If the statistics of incoming links say it is, that's good enough.”We hoeven niet overal een oorzaak-gevolg analyse uit te voeren, want deze informatie heb je niet nodig om juist te kunnen handelen, aldus een goedlopend bedrijf als Google. De data spreekt de waarheid, terwijl theorieën altijd afwijken van de werkelijkheid. Het is een nobel streven van wetenschappers om te zoeken naar modellen die de werkelijkheid schematisch weergeven, maar zoals Chris Anderson betoogt, blijken modellen vaak niet te kloppen; de wereld waarin wij leven is veel complexer. Op zoek gaan naar correlatie. Dat is de oplossing.

Verder kijken dan de data
Niet iedereen is het met Anderson eens. Mark Graham, onderzoeker aan het Oxford Internet Instituut denkt dat er belangrijke kennis verloren gaat als we alleen maar gaan kijken naar big data. Met deze informatie wordt niet gekeken naar de context van een probleem. Stel, je hebt ergens veel criminaliteit en uit de data blijkt dat camera's criminaliteit kunnen verminderen. Wanneer je camera's plaatst dan weet je nog niks over wáárom mensen crimineel verdrag vertonen. Dit is een complexer probleem, waarbij je verder moet kijken dan alleen maar cijfertjes. Bovendien is data ook niet altijd even betrouwbaar, waardoor ook vertekeningen ontstaan. Journalist Evgeny Morozov vindt het een groot gevaar als niemand zich bekommert om de achterliggende motieven: “Bij alledaagse kwesties wordt duidelijk dat big data een tamelijk slap instrument is dat problemen vrij fantasieloos en weinig ambitieus aanpakt. Sterker nog het belet ons tal van belangrijke publieke discussie te voeren.” Misschien is het stellen van een hypothese en het vormen van theorieën toch niet zo passé. Maar wiskundige Arno Siebes, hoogleraar Algoritmische Data Analyse, wil benadrukken dat datasets meer aanname vrij zijn dan hypothesen en dat big data patronen kan blootleggen die hypothese en theorieën niet kunnen. Maar er moet wel genoeg informatie beschikbaar zijn om patronen te kunnen ontdekken, anders kan je niks met Big Data. “We kijken veel breder”.

Nieuwe opleidingen
Big Data kan dus hypothesen en theorieën niet vervangen, maar het fenomeen big data zelf is wel een nieuw onderzoeksgebied. Hoe gaat de wetenschap hier mee om? De TU/e en Tilburg University beginnen een academisch opleidingscentrum in Den Bosch waarbij gegevensonderzoek en 'big data' centraal zullen staan. Big Data onderzoek als een extra tak van wetenschap lijkt het toekomstbeeld, maar het kan tot nu toe nog niet onze huidige manier van onderzoek doen vervangen.

Voorgaande blog
> Introductie: Nieuwe wetenschappen (18-12-2014)
> Gelukswetenschappen (25-12-2014)
> Nanotechnologie (01-01-2015)
> Interdisciplinaire studies (08-01-2015)
> Verdwijnen van geesteswetenschappen (15-01-2015)