De transitie van conflict naar vrede is niet eenvoudig. Vaak is een confrontatie met het verleden onvermijdelijk om verder te kunnen. Maar op welke wijze ga je deze aan? Het klassieke model van juridische vervolging is lang niet altijd passend. In het kader van de Vredesdagen 2013 organiseert Studium Generale i.s.m. SIB en Oikos het symposium 'Na het conflict' over schuld, boete en verzoening en de rol die wetenschap en kunst hierin kunnen spelen. Hierop vooruitlopend stelt Studium Generale de vraag: Welke V's leiden naar vrede?
Educatie
Verder gaan na een oorlog of conflict. Hoe doe je dat? Door vooruit te kijken, de blik op de toekomst te richten, wordt vaak gezegd. Ook in Nederland na de Tweede Wereldoorlog was dit het devies: schouders eronder en doorgaan. Er was weinig ruimte voor het idee dat dit voor sommigen, zoals voor Joden die terugkeerden uit de kampen en vrijwel hun hele familie hadden verloren, een nagenoeg onmogelijke opgave was. Men stond liever niet teveel stil bij wat er was gebeurd. Maar kan je wel verder als je het verleden negeert?
Nee, stelde Micha de Winter tijdens het uitspreken van de 4 mei lezing in 2012. Hierin stond hij stil bij de noodzaak van herdenken. Door het verleden te kennen, kunnen lessen worden geleerd voor het heden en de toekomst. Tegelijkertijd pleitte hij voor een constructieve, positieve houding gericht op verbetering en het voorkomen van eerder gemaakte fouten. Deze houding staat centraal in de door hem ontworpen methode van de Vreedzame School. Door het op jonge leeftijd leren omgaan met - en oplossen van conflicten, beschikken mensen op latere leeftijd over de juiste vaardigheden om conflicten op vreedzame wijze op te lossen. De Winter ziet onderwijs en opvoeding als instrumenten voor een humane samenleving en tegen in- en uitsluiting.
Go travelling
Carrie van der Kroon geeft mensenrechtentrainingen aan jongeren. Door hen bewust te maken van hun rechten, van hun leiderschapskwaliteiten en van processen van in- en uitsluiting, wordt hun gevoel voor hoe conflicten ontstaan en wat hun eigen rol hierin is of kan zijn verder ontwikkeld. Maar is de gedachte dat educatie kan helpen èchte conflicten te voorkomen niet te idealistisch? De vrede bewaren op een school in Zeist is wel wat anders dan vrede brengen in Israël en de Palestijnse gebieden. Als je een Palestijns kind zonder haat probeert op te voeden, en leert dat Israëli mensen zijn net als hij, kan dit dan opwegen tegen checkpoints, bombardementen en uitsluiting? En andersom, heeft het zin een Israëlische jongere te leren hoe het in de toekomst anders kan, als hij of zij tijdens militaire training vervolgens toch wordt gedrild? Deze sprekers hopen dat wel. Essentieel is dat jongeren leren de dialoog aan te gaan, met elkaar en vooral met hen die anders zijn. Als je 'de Ander' leert kennen, is deze vaak helemaal zo anders niet meer. Hierover gingen de Vredesdagen in 2010. Maar naast empathie moeten kinderen ook het vermogen ontwikkelen kritisch op zichzelf te kunnen reflecteren, zo stelde De Winter. Dit zou mede leiden tot het wereldburgerschap zoals Hannah Arendt dat ooit bedacht. Van haar komt ook de uitspraak 'go travelling'.
Leiders van nu, leiders van de toekomst
Verbreed je horizon! Ook voor volwassenen een nuttig advies. Want hoewel vredeseducatie zich vooral op jongeren richt als leiders van de toekomst, leggen de leiders van nu de basis hiervoor. Het Human Security Collective waar Lia van Broekhoven werkzaam is, werkt daarom aan het verbinden van overheden met civil society organisaties die actief zijn op het gebied van vredesopbouw, mensenrechten en ontwikkelingswerk. Door het aangaan van samenwerkingsverbanden wordt het mogelijk op vreedzame wijze tegenwicht te bieden aan conflict en geweld. Door verschillende partijen te betrekken behoort de toekomst hen allemaal toe. Niet alleen na afloop van, maar ook tijdens een conflict kan vooruitkijken helpen om een duurzame vrede te creëren.
Meer weten over deze en andere wegen die naar duurzame vrede kunnen leiden? Kijk dan de lezing Na het conflict terug.
