Dit is de laaste blog in de blogserie 'schoonheid' die deze zomer verscheen ter voorbereiding op de lezingenreeks 'Ware Schoonheid'. De eerste lezing 'De gulden snede' zal zijn op 3 september met dr. Ghislain Kieft.

Chips die het menselijk brein nabootsen, technieken om mensen te kunnen klonen, atoombommen die de hele mensheid in een keer kunnen wegvegen: wat is eigenlijk de schoonheid van techniek? De twintigste eeuw heeft vele namen, onder andere het tijdperk van de techniek. Een grote gedachte in deze eeuw is echter dat de techniek de schoonheid laat verdwijnen. Technici maken alles zo perfect mogelijk, maar doen dit vaak zonder decoratie. Er zijn technieken waar veel schoonheid in schuilt, ook al is deze niet meteen zichtbaar voor de eindgebruiker. Techniek en schoonheid, hoe kunnen deze fenomenen met elkaar samengaan en waarom kunnen we dat vaak niet inzien? Deze vraag is te beantwoorden door te kijken naar enkele voorbeelden van 'mooie' techniek.

Naar jouw smaak aanpassen

Steeds meer bedrijven beseffen dat vormgeving een grote rol speelt in de belevenis van mensen. Zij nemen designers aan om de kracht van goede techniek met een mooi uiterlijk te combineren. Het is mogelijk om het uiterlijk van het bureaublad, browser of je mailinbox te personaliseren naar jouw smaak. Niet alles hoeft naast nuttig en noodzakelijk te zijn er ook zo uit te zien. Functionaliteit van techniek gaat tegenwoordig heel goed samen met schoonheid. Apple probeert zijn producten wel degelijk heel mooi te maken en ontwerpers werken met stricte richtlijnen, sommigen menen zelfs dat Steve Jobs 'made the world more beautiful'.

Techniek ontroerd

Google Chrome heeft in 2011 een reclame gemaakt van een vader die vanaf de geboorte van zijn dochter met het gebruik van internet (Google Chrome) en andere technieken als film en foto, belangrijke gebeurtenissen in het leven van zijn dochter vastlegt om later aan haar te laten zien hoe veel hij om haar geeft. Hoewel er vaak wordt gezegd dat techniek de wereld van schoonheid heeft ontdaan en heeft gezorgd voor minder privacy, kunnen we bij dit voorbeeld niet negeren dat techniek ook emotie teweeg kan brengen.

Geluk door een protheseknie

Door een computergestuurde protheseknie kan de technicus, biofysicus en bergbeklimmer Hugh Herr weer lopen. Tijdens een klim viel Hugh Herr en zijn beide benen moesten tot en met zijn knie worden geamputeerd. In 2004 vond hij zelf de computergestuurde knie uit. Herr kon daardoor een stuk makkelijker lopen. De knie ziet er echter niet mooi uit. Het is een stalen constructie met draadjes, schroefjes en lampjes. Maar er schuilt wel degelijk schoonheid in de betekenis van de knie voor mensen die hun benen moeten missen door een ongeluk of geboren afwijking.

Liefde voor gemotoriseerde vaartuigen

En wat dacht je van de liefde voor auto's? Misschien wel het grootste en duidelijkste voorbeeld. Het is haast onmogelijk om de afgelopen honderd jaar van de technische ontwikkeling van de auto zonder het woord schoonheid te beschrijven. Van Mercedes tot Lamborghini, Porsche, Ferrari en limousines; allemaal auto's waarin men graag gezien wil worden door de schoonheid van de autotechniek.

Angst, verdriet, gevaar, maar ook ware schoonheid

Handgemaakte producten hoeven dus niet altijd mooier te zijn dan producten die met de nieuwste technologie zijn gemaakt. Techniek maakt erg mooie kunstwerken, meubels, design, architectuur, auto's, reclames mogelijk en kan vooral zorgen voor gebruiksgemak. Daardoor maakt het veel dingen mogelijk die tot honderd jaar geleden als onmogelijk werden gezien. Techniek is niet alleen slecht en lelijk. Die gedachtes kwamen op omdat de techniek in de geschiedenis niet alleen maar voor goede dingen heeft gezorgd: oorlogen werden heviger door de uitvinding van de meest dodelijke wapens. De angst voor 'ontindividualisering' ontstond door technieken die mensen kunnen klonen. Onze natuur komt in gevaar door milieuvervuilende technologieprocessen, maar eerdergenoemde voorbeelden tonen aan dat techniek wel degelijk mooi kan zijn.

Objectief en/of subjectief

Voor iedereen is de betekenis van schoonheid anders. De een vindt andere auto's, architectuur of mensen mooi dan de ander. Maar in grote lijnen hebben groepen toch vaak dezelfde smaak. Het schoonheidsideaal van het menselijk lichaam bijvoorbeeld is een mening van een grote groep met kleine individuele voorkeuren. Per cultuur zijn er wel degelijk grote verschillende aan te wijzen. De blogs van de afgelopen weken hebben een ding duidelijk gemaakt: Schoonheid is zowel subjectief als objectief. Wat als mooi wordt gezien wordt deels bepaald door de cultuur en de normen en waarden waarmee men opgroeit, maar is deels ook aangeboren zijn.

Wil je meer lezen over techniek, sport en schoonheid? Lees dan de nieuwsblog Sport en Techniek.

Vorige blogs:

• Schoonheid: het perfecte medicijn tegen chaos
• Mooi, mooier, mooist?
• Pronken met veren, snavels, staarten en liedjes
• Felle kleuren en grotere eieren
• 'Die man lijkt op een hamster!'
• Divinia Proportia: een goddelijke verhouding
• Ongelukkig en ongezond door functionele architectuur
• Verheerlijkte kunstenaars: 'De grote drie'
• Westerse schoonheid is niet alles