We moeten niet vergeten dat wiskunde het werk is van mensen en dat daardoor deze uitspraak zeker niet altijd geldt. Het is belangrijk kritisch te zijn op cijfers, percentages en modellen die je tegenkomt in bijvoorbeeld de krant, boeken en wetenschappelijke literatuur.
De statistiek, een tak van de wiskunde, is een vakgebied dat aan misinterpretaties onderhevig is. In statistisch onderzoek wordt geprobeerd een uitspraak te doen over een grote groep mensen (bijvoorbeeld de inwoners van Nederland) door middel van een onderzoek met een steekproef. Een steekproef moet een juiste vertegenwoordiging zijn van de groep mensen die je onderzoekt, bovendien moet de groep groot genoeg zijn. Hier gaat het vaak mis bij onderzoeken, groepen zijn te klein of er is geen juiste vertegenwoordiging van de doelgroep en daardoor worden er verkeerde conclusies getrokken. Bovendien komt het geregeld voor dat bij bepaalde uitkomsten van een onderzoek, verkeerde causale verbanden gelegd worden.
Laatst stond er bijvoorbeeld in de krant dat je als roker minder kans hebt op de ziekte van Alzheimer. Deze uitspraak suggereert dat je als roker minder kans hebt alzheimer te krijgen. Wat de onderzoeker vergat te melden is dat de ziekte van Alzheimer veelal bij oudere mensen voorkomt. Ook is bekend dat rokers minder oud worden dan niet-rokers. Als roker heb je dus minder kans om alzheimer te krijgen omdat je waarschijnlijk eerder overlijdt en niet omdat roken ervoor zorgt dat je de ziekte niet krijgt.
Nog een voorbeeld is een artikel in de Volkskrant uit 2002 waarin stond dat je als vrouw zeven à acht procent meer kans hebt op borstkanker als je elke dag een glas alcohol drinkt. Dit lijkt heel veel maar als je kijkt naar het percentage vrouwen dat borstkanker krijgt, namelijk 11 procent, dan zorgt een toename van 7 procent dat je bijna 12 procent kans hebt op borstkanker als je alcohol drinkt. 7 procent van 11 is namelijk 0.77, dus een toename van 1 persoon. In plaats van 11 vrouwen van de 100 die borstkanker krijgen, zijn het er dus 12 geworden door dat ene glas alcohol per dag. Hoewel de kans inderdaad vergroot wordt, is het effect minder groot dan de getallen doen lijken. Wees dus kritisch op wat je leest! Wetenschapsjournalist Hans van Maanen gaf voor Studium Generale een lezing over misleiding in de krant. En kijk de lezing van Jos Uffink terug over de bedrieglijkheid van statistiek.
Vind jij ook dat het bij de algemene ontwikkeling van elke academicus hoort om bewust te zijn van de bedrieglijkheid van statistiek? Of vind je juist dat je deze problemen aan experts moet over laten?
