De Nederlandse universiteiten moeten aan het eind van dit jaar honderd vrouwelijke hoogleraren meer in dienst hebben dan nu. Dat wil minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Ze trekt daarvoor eenmalig 5 miljoen euro uit. In Nederland is slechts 18% van de hoogleraren vrouw, zo blijkt uit de Monitor Vrouwelijke Hoogleraren 2016. Op de website van het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH) staat: "Dat is een toename van een kleine 0,9% ten opzichte van de Monitor 2015. Het percentage vrouwelijke afstudeerders ligt nog altijd boven de 50%. Bij elke volgende stap op de wetenschappelijke carrièreladder neemt het aandeel vrouwen drastisch af. Van 43% naar 39% naar 26% bij respectievelijk promovendi, universitair docenten (UD) en universitair hoofddocenten (UHD). Bij de stap van universitair hoofddocent naar hoogleraar gaat er nog eens 8% aan vrouwelijk potentieel verloren."
Als er geen maatregelen worden genomen en alles op zijn 'natuurlijke beloop' gelaten wordt, zal het nog tot 2054 duren voordat er een evenredige M/V-verdeling onder hoogleraren is ontstaan. Op ranglijsten die het aantal vrouwelijke hoogleraren per land in kaart brengen bungelt Nederland onderaan. Bussemaker laat weten dat universiteiten meer oog moeten krijgen voor diversiteit. Behalve vrouwen zouden ook 'allochtone' onderzoekers vaker tot de top moeten doordringen. De minister vraagt de universiteiten daarom een actieplan te maken.
De eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland was Johanna Westerdijk. Een eeuw geleden stelde de Universiteit Utrecht haar aan als professor in de plantenziektekunde (fytopathologie). Omdat het precies honderd jaar geleden is, werd 2017 het 'Johanna Westerdijkjaar'. "Johanna Westerdijk was ook directeur van het Centraalbureau voor Schimmelcultures (KNAW), dat onder haar bezielende leiding uitgroeide tot de grootste en meest veelzijdige collectie van levende schimmelcultures ter wereld. Ook was ze hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. In totaal leidde ze 56 promovendi op, van wie bijna de helft vrouwen" aldus de UU-site. Westerdijk was in alle opzichten een opvallend karakter, zeker in haar tijd. "Ze leefde voor haar werk, trouwde nooit en had geen kinderen. Maar ze hield van feesten en genieten, was muzikaal, had lak aan conventies en een hekel aan handwerken, en ze rookte sigaren als een kerel" zo schrijft Carla Joosten in een biografisch artikel in de Elsevier.
In het Westerdijkjaar worden haar verdiensten voor de wetenschap gevierd. Op 10 februari opent minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de Westerdijkviering in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht. Een historisch moment. Johanna Westerdijk sprak precies honderd jaar geleden daar haar oratie uit. Er zijn meerdere activiteiten ter ere van Westerdijks' jubileum.
Meer weten over vrouwen in de wetenschap? Lees ons dossier.
Meer weten over schimmels? Kom op 15 januari naar de lezing 'Creatief met Schimmel' van microbioloog prof. dr. Han Wösten (UU). Hij legt uit dat schimmeldraden een duurzaam alternatief voor plastic, hout, leer of rubber kunnen zijn.
